MOSKOVA ANLAŞMASI VE TÜRKİYE’NİN KUZEY-DOĞU SINIRI

Authors : Ayna ASKEROĞLU ARSLAN

Pages : 1-20

View : 16 | Download : 11

Publication Date : 2015-06-01

Article Type : Other Papers

Abstract :Türk-Rus ilişkileri tarihinde yer alan önemli uluslararası anlaşmalardan birisi de 16 Mart 1921 tarihinde imzalanan Moskova anlaşmasıdır. Anlaşmanın özellikle her iki ülkenin sancılı dönemine denk gelmesi ve Türkiye ile komşu olan Kafkasların da işin bir parçası olması önemini arttırmıştır. Moskova anlaşmasıyla Türkiye ve Rusya sınırlarını karşılıklı güven altına almayı amaçlamışlardı. Bu çalışmada teferruatlı bir şekilde, Sovyet Rusya arşiv belgelerine dayanarak yeniden değerlendirdiğimiz Moskova Anlaşmasında Türkiye`nin kuzeydoğu sınırının belirlenmesi hususunu değerlendirdik. Bu sayede konu hakkında yapılacak yeni çalışma ve değerlendirmelerde Türk arşiv belgelerinin karşılaştırılmalı kullanma imkânı sağlanacağı düşüncesindeyiz. Konu ile alakalı bugüne kadarki çalışmalar daha ziyade ülkemiz arşiv belgelerine dayalı olarak yapılmış, 24 cilt halinde neşreden Rus Hariciye belgeleri zikredilen konuda araştırmacılar tarafından bugüne kadar değerlendirilmemiştir. Çalışmada kullandığımız Rus arşiv belgeleri sayesinde Rus heyetinin hazırlık aşamasında nasıl bir tutum sergilediği, muhtemel gelişmeler karşısında nelere dikkat etmeleri gerektiği gibi hususlara dair yeni bilgiler ortaya konulmaktadır. Yine bu belgeler sayesinde her seferinde Ermenistan`ın hamiliğini üstlenen Rusya`nın sınır konusunda Azerbaycan`dan yana tavır takındığını insert ignore into journalissuearticles values(Nahçıvan`ın Azerbaycan`a verilmesi); ortaya koyma imkânı elde edilmiştir. Rusya`nın böyle bir tavır sergilemesi ve Türkiye ile hemfikir olmasının nedeni yeni kurulan Sovyet devletinin uluslararası arenada bir müttefik arayışı yanında, komünist ideolojisini yayma arzusunda bulunması olarak değerlendirilebilir. Yine bu çalışmada kullanılan Rus arşiv belgeleri sayesinde Türkiye’nin kuzeydoğu sınırı, en ince ayrıntısına varıncaya kadar, sınır hattının geçtiği güzergâhlardaki dağ, vadi, ova ve yerleşim yerleri de ortaya konulmuştur
Keywords : Moskova Anlaşması, Türk Rus sınırı, Rus arşivi, Elviye i Selase, Güney Kafkasya, Gürcistan, Azerbaycan, Ermenistan