RUSYA’DA ERMENİ KİLİSESİ KRİZİ VE KRİZİN OSMANLI-ERMENİ İLİŞKİLERİNE ETKİLERİ

Authors : Ramazan Erhan GÜLLÜ

Pages : 243-260

View : 20 | Download : 12

Publication Date : 2015-06-01

Article Type : Other Papers

Abstract :Rusya’da 1881 yılında tahta çıkan Çar III. Aleksandr döneminden itibaren “tek devlet insert ignore into journalissuearticles values(Çarlık); tek millet insert ignore into journalissuearticles values(Ruslar); ve tek inanç insert ignore into journalissuearticles values(Ortodoksluk);” siyaseti etkin olmaya başlamıştı. 1894 yılında Çar III. Aleksandr’ın yerine geçen Çar II. Nikola döneminde de bu siyaset benzer olarak sürdürülmüştü. Ermenilerle birlikte Rus egemenliğindeki diğer tüm milletleri Ruslaştırmaya yönelik bu politikalar Rusya’da genel huzursuzluğun artışına sebep olacaktı. Çar ayrıca bu politikaların uygulamaya geçirilebilmesi için Kafkasya Genel Valiliği’ne Prens Golitsin’i atamıştı. Prens Golitsin özellikle Kafkasya’daki Ruslaştırma siyasetinin sembol adamı haline geldiği gibi Ermenilere karşı daha da sert tavırlara sahipti. Bu sert politikalar 1903 yılında daha da keskin bir hal almıştı. Kafkasya Genel Valisi Prens Golitsin’in tavsiyesiyle, Çar II. Nikola 1903 yılı Haziran’ında, Ermeni kilisesine ait malların istimlâk edilmesini ve okulların Rus yetkisine verilmesini emretti. Bu sayede Ermeni devrimcilerin gücünü kırmayı ve Ruslaştırma siyasetini hızlandırmayı hedefleyen Prens Golitsin, aslında kiliseleri doğrudan devletleştirerek sadece komitecileri değil tüm Ermeni toplumunu karşısına almış oluyordu. Bu dönemde İstanbul Ermeni Patrikliği’nde Malachia Ormanian, Eçmiyazin Katoğikosluğu’nda da yine daha önce İstanbul Ermeni Patrikliği yapmış olan Mkrtich Khrimian görev yapmaktaydılar. Khrimian İstanbul Ermeni Patrikliği yaptığı dönemde Osmanlı idaresi ile de çeşitli problemler yaşamıştı ve başta bu olayların yaşandığı dönemin Osmanlı Sultanı II. Abdülhamit olmak üzere Osmanlı yetkililerince tasvip edilen bir din adamı değildi. Ayrıca Khrimian, İstanbul Patriği Ormanian’ın da kendileri ile yakın ilişkiler içinde olmasını istiyordu. Fakat Ormanian, Osmanlı idaresi ile ilişkileri daha iyi olan bir din adamıydı ve katoğikoslukla yakın ilişkiler kurmaktan kaçınıyordu. Bu çalışmada Rusya’daki 1905 olaylarına kadar devam eden bu kargaşalar ve yaşananların OsmanlıErmeni ilişkilerine etkileri incelenmeye çalışılacaktır
Keywords : Ermeni Kilisesi, Rusya, Eçmiyazin Katoğikosluğu, Ermeni Sorunu, İstanbul Ermeni Patrikhanesi