AHMET HAMDİ TANPINAR’IN “BEŞ ŞEHİR VE “BURSA’DA ZAMAN” ADLI ESERLERİNDE TARİHİ DEVAMLILIK BAĞLAMINDA BURSA

Authors : Tayfun Barış

Pages : 281-296

Doi:10.26468/trakyasobed.1457648

View : 100 | Download : 90

Publication Date : 2024-06-05

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk edebiyatında Cumhuriyet devri şair ve yazarlarından olan Ahmet Hamdi Tanpınar (1901-1962) kaleme almış olduğu şiirleri, romanları, hikâyeleri, denemeleri, mektuplarıyla hem sahip olduğu zengin kültür birikimini hem de önemli bir fikrî derinliğe uzanan sanatkârane üslubunu somut bir şekilde ortaya koymuştur. Bu yönüyle Türk edebiyat ve kültür tarihinde değerli bir yer edinen Tanpınar, zamana olan bütüncül yaklaşımıyla mazi-hâl-istikbâl arasındaki akışı eserlerinde özgün bir aydın hassasiyetiyle yansıtmaya gayret etmiştir. Türk toplumunun Tanzimat’tan beri yaşadığı buhranı, kültür kaybını, maddî-menavî değerler arasındaki çatışmayı Bergson’un zaman anlayışından ilhamla yekpâre bir zaman kavramı anlayışıyla tedavi etmeye çalışan Tanpınar; bağımsız, önyargısız bununla birlikte sorumlu bir aydın karakteriyle ön plana çıkmaktadır. Bu çalışmada, buraya kadar zikredilen hususların yazar tarafından Bursa şehri özelinde nasıl ele alındığı, eserde yer alan “Bursa’da Zaman” adlı bölümde yer verilen mekânlar ve şahsiyetlerden yola çıkılarak açıklanmaya çalışılacaktır. Tanpınar bu yer ve şahsiyet adlarını salt bir bilgi yığını halinde değil kendisini de anlatmaya çalıştığı tarihi dönemlerin bir parçası şeklinde, adeta yaşayarak, içeriden bir karakter gibi hikâye etmektedir. Bu özellik de onun Bursa ile gönül ve duygu bağını hiç koparmadığını, muhayyilesindeki zaman algısı içerisinde Bursa şehrinin daima önemli bir yer işgal ettiğini de göstermektedir. Ayrıca bu açıklamalara ilave olarak, her şeyden önce şair kimliğiyle de ön plana çıkan Tanpınar’ın kitaptaki bölümün adıyla aynı ismi verdiği Bursa’da Zaman adlı şiirinde yer alan mekân ve şahsiyet eksenli tarihi devamlılık unsurlarına da temas edilmeye çalışılacaktır.
Keywords : Şehir, Bursa, zaman, Kültür, Tarih, Devamlılık