AMASYA – OLUZ HÖYÜK ATEŞGEDESİ VE ERKEN ZERDÜŞT DİNİ KUTSAL ALANI

Authors : Şevket DÖNMEZ

Pages : 145-160

View : 18 | Download : 9

Publication Date : 2018-01-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Oluz Höyük’ün Kızılırmak Havzası Demir Çağı’na katkıları kültürel, tarihsel ve askeri boyutun yanısıra dinsel bir boyut da kazanmaya başlamıştır. 2B Mimari Tabakası MÖ 425-300 ve 2A Mimari Tabakası’nda MÖ 300-200 açığa çıkarılan birtakım kalıntılar ile küçük buluntular, bilinmeyenlerin bilinenlerden çok daha fazla olduğu Zerdüşt Dini ile Ateş Kültü’nün erken dönemlerinin anlaşılması noktasında çok önemli bilgiler sunmaktadır. Oluz Höyük’te 2013 dönemi çalışmaları sırasında Kutsal Ateş Çukuru’nun keşfi ile açığa çıkmaya başlayan kalıntıların, 2017 dönemi itibarı ile bir Ateşgede ve Kutsal Alan’a ait olduğu anlaşılmıştır. Bu bağlamda Oluz Höyük’te ateşe tapan ya da saygı duyan, Tevhid inancına önem gösteren, tanrı figürlerini önemsemeyen ya da kabul etmeyen bir toplumun varlığını kanıtlanmış bulunmaktadır. MÖ 425-200 yılları arasında Ateşgede, Kutsal Alan ve bunlara ulaşımı sağlayan bir yol Pers Yolu inşa ederek inançlarını somutlaştırmış bu insanların Pers kökenli oldukları ve Erken Zerdüşt Dini’nin ilk toplumlarından birini oluşturdukları anlaşılmaktadır. Zerdüşt dininin tarihsel gelişimi incelendiğinde, erken dönemde MÖ 5. yüzyıl açık havada yanan ve korunan ateşin, Oluz Höyük’te kurumsallaşmaya başlayan yeni bir dinin temel pratiği olduğu gözlenmektedir. Erken ve Orta Akhaimenid dönemlerinde oluşum sürecini yaşamış Erken Zerdüşt Dini’ni oluşturan ritüeller ile pratiklerin Oluz Höyük’te saptanmış olması, Kuzey – Orta Anadolu Pontika Kappadokia ve Kappadokia’nın Avesta’nın kutsal coğrafyası içinde değerlendirilmesi gerektiğine işaret etmektedir.
Keywords : Amasya, Oluz Höyük, Zerdüşt, Erken Zerdüşt Dini, Ateşgede