AMORİUM KAZILARINDA BULUNAN BİR GRUP OKUCU

Authors : Alptekin YAVAŞ, Zeliha DEMİREL GÖKALP, Ümit GÜDER, Mehmet KURT

Pages : 179-209

View : 23 | Download : 15

Publication Date : 2018-07-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Ortaçağ’ın en etkili saldırı silahı hiç kuşkusuz ok ve yaydı. Okun esas yaralamayı sağlayacak olan uç kısmınınbiçimi, ağırlığı veya içyapısı, diğer birçok etmenin yanı sıra atış kabiliyetini en fazla etkileyen faktörlerdendi. Demirya da çelik okucunun içyapısındaki karbon veya sertlik oranı, sertleştirme biçimi, üretilen hammaddenin yapısınıntemiz, kirli veya atık maddelerden oluşuyor olması onun teknik özelliklerini doğrudan etkiler. Bu teknik hususiyetleraynı zamanda okucunun av, savaş veya eğitim amaçlı kullanma tercihini de belirler. Uçların bu özellikleri rakibinzırh gibi savunmaya yönelik önlemlerini de etkiler. Sonuçta, orduların saldırı kabiliyeti veya savaşların kazanıpkazanılmamasına kadar götürebileceğimiz tesirlerden bahsedebiliriz. Ortaçağ’ın kaotik tarihi içinde orduların silahkabiliyetlerini teknik özellikler açısından karşılaştıran araştırmalar yoktur. Bu eksikliğin bir sebebi bu konudakiaraştırmaların konuyu ele alış biçimindeki dar bakış açısı ise bir diğeri de kazılardan elde edilen objelerin sağlıklı tabaka bilgisi sunmamasıdır. Bunun dışında, Anadolu-Ortaçağı’nın komşu iki gücü Bizans ve Selçuklunun savaşsilahları üzerine karşılaştırmalı bir araştırma da yoktur. Aralarında, Haçlı savaşlarına kadar uzanan güçlübir rekabetin olmasına karşın bu iki gücün savaşlarının kaderini belirleyen silah teknolojisi üzerine çalışmalarolmaması ilginçtir. Bu ancak konuyu kazı buluntuları üzerinden morfolojik, metalürjik, terminolojik boyutuylaele alan mukayeseli çalışmalarla mümkün olabilecektir. Afyon-Emirdağ yakınlarındaki Ortaçağ’ın önemli Bizanskentlerinden Amorium Hisar , bu iki büyük rekabetin yanı sıra, 9.yüzyıldaki Arap saldırılarının hatırası olarakErken İslam dönemi okuçlarının bulunduğu bir yerdir. Bu çalışmada Amorium ören yerinde ele geçmiş onaltı okucu,morfolojik, metalürjik ve terminolojik açılardan ele alınmıştır. Buluntular katalog düzeninde tek tek tanıtılırken,tabaka bilgisi, ölçü, ağırlık, morfolojik, terminolojik ve tipolojik hususiyetleriyle birlikte değerlendirilmiştir. Elealınan objeler biçimsel özellikleriyle sınıflanıp çağdaşı örneklerle mukayese edilmiştir. Dönemin ok risalelerive savaş tarihi kitaplarında geçen isimlerden hangi teknik tabirin hangi tipe uygun olduğu tartışılıp tekliflerdebulunulmuştur. Bu objelerden beşi arkeometrik yöntemlerle incelenmiş, taramalı elektron mikroskobu SEM veenerji dağılımlı x-ışını spektrometresi XRF ile metalografik ve diğer içyapı özellikleri tespit edilmiştir. Çalışmanınsonunda bu üç bakış açısıyla elde edilen veriler dönemin diğer verileriyle mukayese edilerek Amorium okuçlarınınyeri belirlenmiştir.
Keywords : Amorium, Ortaçağ Okuçları, Anadolu Selçuklu, Pota Çeliği, Demir Arkeo Metalürjisi