ILDIRI’NIN MEKANSAL İZLERİNİN PEŞİNDE: BİR 19. YÜZYIL YERLEŞİM BULMACASI

Authors : Fatma ÖZDEMİR, Ela ÇİL

Pages : 131-143

Doi:10.22520/tubaked.2020.21.007

View : 19 | Download : 11

Publication Date : 2020-09-17

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu yazı, Erythrai Ören Yeri üzerinde yer alan Ildırı’nın 19. yüzyıldaki mekan kurgusunu çözümlemeyi amaçlamaktadır. Bu dönem, günümüzde Yunanistan’dan gelen Türk mübadillerin yaşadığı yerleşimin Ortodox Rumlar tarafından iskan edildiği Osmanlı İmparatorluğu’nun son yüzyılına karşılık gelmektedir. Ildırı, mübadele sürecinde ve sonrasında ciddi yıkımlara tanıklık etmiştir. Gerek bu yıkımlar gerekse günümüzde süregelen izinsiz yapılar nedeniyle özgün dokuya ait izler büyük oranda yok olmuştur. Son yıllarda artan turizm baskısı da bu yok oluşu hızlandıran önemli bir faktördür. Bu sebeple bu yazıda farklı kaynaklardaki mekana ilişkin ipuçları biraraya getirilerek bir bulmaca gibi mekansal kurgunun çözümlenmesi amaçlanmıştır. Bu yerleşim bulmacası, mevcut dokudan gelen sınırlı bilgilerin, sözlü tarih çalışmaları ve seyyah arkeologların anlatılarından gelen bilgilerle karşılaştırılarak tamamlanmasına dayanmaktadır. Burada bahsi geçen sözlü tarih çalışmaları, hem önceki Rum ve hem de mevcut Türk mübadillerin anlatılarından oluşmaktadır. Ildırı’nın mübadele öncesi yaşantısına tanıklık etmiş Rumların anlatılarına Atina’daki Küçük Asya İncelemeleri Merkezi arşivinden ulaşılmıştır. Mübadele sonrasına tanıklık eden Türk mübadillerle yapılan görüşmeler ise yazarlar tarafından 2012-2014 tarihleri arasında farklı zamanlarda Ildırı’da gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın sonucunda, Ildırı gibi hem hızlı bir dönüşüm ve hem de mübadele gibi keskin bir toplumsal kopuş yaşayan yerleşimlerde yerin yakın tarihini ve mekansal dönüşümünü anlamada sözlü tarih çalışmalarının önemi vurgulanmıştır.
Keywords : Ildırı, Lithri, Mübadele, Mekansal Dönüşüm, Sözlü Tarih