ARKEOLOJİK ALANLARDA KORUMA SORUNLARI KURAMSAL VE YASAL AÇILARDAN DEĞERLENDİRME

Authors : Zeynep AHUNBAY

Pages : 103-118

View : 18 | Download : 8

Publication Date : 2010-09-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Dönemi`nde arkeolojiye ve arkeolojik alanlara ilgi, 19. yüzyılda Troya, Efes, Bergama gibi önem­li ören yerlerinin bulunmasıyla başlamıştır. Bu dönemde arkeolojik mirasın korunmasına yönelik yasal boş­luk bulunduğundan, kazılarda bulunan eserler Avrupa`daki müzelere ya da özel koleksiyonlara taşınmış­tır. 19. yüzyılın sonunda İstanbul`da arkeoloji müzesi kurulmuş ve mevcut yasa, kazılarda bulunan eser­lerin ülke içinde kalmasını sağlayacak biçimde geliştirilmiştir. Türkiye Cumhuriyeti`nin kurulmasıyla bir­likte üniversitelerde arkeoloji eğitimi başlatılmış ve arkeolojik mirasın korunması da korumaya yönelik eği­tim programlarında geliştirilmiştir. Ancak 1973`e kadar arkeolojik alanların çevresiyle birlikte korunma­sını sağlayacak koruma ölçütleri tanımlanmamıştır. Bu tarihte kültürel mirasın korunmasına yönelik yasa­nın kabulüyle, arkeolojik mirasın sınıflandırılması ve korunması için çeşitli ilkeler geliştirilmiştir. 1999`da `Arkeolojik Mirasın Korunmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi`ni Valetta imzalayan Türkiye halen bu bel­genin öngördüğü ilkeleri izlemeye çalışmaktadır.Türkiye`nin zengin arkeolojik mirası, tarihöncesi dönemden Bizans ve Selçuklu dönemlerini de içeren Geç Orta Çağ`a uzanan geniş bir zaman dilimini kapsamaktadır. Kültür varlıklarının sayısı ve çeşitliliği dikkatli belgele­me ve korumayı gerektirmektedir. Arkeolojik alanlar doğal olduğu kadar, beşeri etkenlerin de tehdidi altında­dır. Bazı arkeolojik yerleşimler hiç belgelenmeden yok olmaktadır. Kültürel mirasın korunmasına yönelik bilinçlenmeyi arttırmak ve koruma işini ekonomik katkı ve çok disiplinli çalışma ile desteklemek gerekmekte­dir. Kültür varlıkları envanterinin tamamlanması, alan yönetim planlarının uygulanması, arkeolojik alanların ve onları çevreleyen kültürel peyzajın izlenmesi dikkate alınması gereken önemli konu başlıklarıdır.
Keywords : Arkeolojik miras, arkeolojik sit, koruma alanı, koruyucu çatılar, koruma yasaları, yönetim planı