KAPADOKYA DOĞAL VE KÜLTÜREL MİRAS ALANLARININ KORUMA TARİHİ

Authors : Funda SOLMAZ ŞAKAR

Pages : 11-30

Doi:10.22520/tubaked2022.26.001

View : 21 | Download : 9

Publication Date : 2022-12-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkiye’de 19. yüzyılın sonunda başlayan kültürel mirası koruma çalışmaları 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren hızlanmıştır. Bu bağlamda, ülkenin birçok yerinde envanter ve tescil çalışmalarına başlanmış, koruma ve sit alanı tanımlamaları yapılmış, sınırlar belirlenmiş ve çeşitli kurumsal ve idari yapılanmalar oluşturulmuştur. Korumaya yönelik ülke genelinde sürdürülen bu çalışmalar, Kapadokya özelinde de yürütülmüş ve Kapadokya,1968’de ülkede en erken Milli Park Uzun Devreli Gelişme Planı hazırlanan alanlardan biri olmuştur. 1976’da GEEAYK tarafından bölge genelinde sit alanı sınırları belirlenmiş ve tek yapı tescilleri yapılmıştır. Kapadokya’nın 1985’te İstanbul ile birlikte Türkiye’nin ilk Dünya Miras Alanı olarak ilan edilmesi, ardından 1986’da Milli Park olarak tescil edilmesi alanın koruma statüsünü ulusal ve uluslararası anlamda güçlendiren gelişmeler olmuştur. 1990’lı ve 2000’li yıllar boyunca da Kapadokya’nın korunmasına yönelik birtakım düzenlemeler yapılmış ve en nihayetinde 2019 yılında Kapadokya’ya özel bir alan kanunu yürürlüğe konulmuştur. Bu çalışmada, Türkiye’de önemli bir kültürel ve doğal miras alanı olan Kapadokya’nın 1960’larda başlayan koruma süreçleri ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Ülke genelinde korumaya yönelik oluşturulan yasal ve idari çerçeve göz önünde bulundurularak Kapadokya’nın koruma tarihi belli dönemlere bölünerek analiz edilmiştir. Böylece Türkiye’nin ilk Dünya Miras Alanı olan bölgeyi, ülke genelindeki koruma faaliyetleri bağlamında tarihsel süreklilik için izlemek mümkün olmuştur. Kapadokya’daki koruma geçmişini tarihsel süreklilik içinde anlayabilmek için koruma kurulları tarafından alınan koruma kararları, çeşitli kurum arşivleri, Bakanlık uzmanları tarafından hazırlan raporlar, toplantı tutanakları, plan ve yapılaşma koşulları incelenmiş ve bölgenin koruma tarihi bütüncül bir şekilde ortaya çıkarılmıştır.
Keywords : Kapadokya Koruma Tarihi, Kültürel Miras, Doğal Miras, DÜnya Miras Alanı, Milli PArk