MEKAN BİLİMLERİNDE KÖY ENSTİTÜSÜ ARAŞTIRMALARININ GELİŞİMİ, SİSTEMATİK BİR ANALİZ

Authors : Seval Cömertler

Pages : 166-190

Doi:10.22520/tubaked.1523759

View : 159 | Download : 109

Publication Date : 2024-12-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Köy Enstitüleri Türkiye’de nüfusun büyük bir çoğunluğunun kırsal alanlarda yaşadığı ve kırsalın eğitimden sağlığa, ulaşımdan ekonomiye pek çok alanda yetersizlikler ve sorunlarla karşı karşıya olduğu Erken Cumhuriyet Dönemi’nde, köyün canlandırılması için geliştirilmiş özgün bir eğitim modelidir. Erken Cumhuriyet Dönemi modernleşmesinin kırsaldaki en önemli uygulamalarından biri olan Köy Enstitüleri hakkında günümüze değin pek çok araştırma yapılmıştır. Eğitim, tarih, sağlık bilimleri, siyasal bilimler, ekonomi, güzel sanatlar gibi birçok farklı disiplininin bakış açısından ele alınan Köy Enstitüleri mekansal açıdan da incelenmiştir. Bu makalede mekan bilimlerinde köy enstitüsü araştırmalarının gelişimini sistematik bir şekilde analiz etmek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, niceliksel ve niteliksel yöntemler kullanılarak 28 adet çalışma incelenmiştir. Sistematik analiz kapsamında mekan bilimlerinde köy enstitüsü araştırmalarının tarihsel süreçte gelişimi, bu gelişimin dinamikleri, araştırmaların hangi bağlamlarda ve hangi yöntemlerle ele alındığı, hangi konuların incelendiği, araştırmaların özgün değeri, önemi ve literatüre katkısı ortaya konulmuştur. Araştırmanın bulgularına göre, mekan bilimlerinde, kadın araştırmacıların öncülüğünde, meslek odalarının ve sivil toplum kuruluşlarının desteğiyle önemli ölçüde son on yılda gelişen Köy Enstitüleri literatürü, genel olarak, yerleşkelerin mimari ve mekansal özelliklerine, planlamasına, kırsal kalkınmaya katkısına ve kültürel miras oluşuna odaklanmakta; yerleşkelerin tüm değerleri ile bütüncül bir şekilde korunmasını ve kırsal planlama çerçevesinde ele alınmasını önermektedir. Özgün araştırmalardan oluşan bu literatürün ortaya koyduğu bilgi birikimi ve öneriler dikkatle değerlendirilmelidir. Ayrıca, köy enstitüsü yerleşkelerinin çevreleriyle birlikte modern bir köy örneği teşkil edecek şekilde ele alınması için kırsal alanlara yönelik gelişen yeni yaklaşımlar dikkate alınmalı, yerleşkelerde akıllı köy enstitüsü kurulmalı, bu hususlar sonraki araştırmalarda çok disiplinli bir bakış açısından ele alınmalıdır.
Keywords : köy enstitüleri, köy enstitüsü araştırmaları, mekan bilimleri, sistematik analiz, koruma, kırsal kalkınma ve planlama, akıllı köy enstitüsü