Ayasofya`nın 6. yy Duvar Taş Kaplamaları ve Yapım Tekniğindeki Detaylar

Authors : Fırat BUZLU, Can Şakir BİNAN

Pages : 85-103

View : 23 | Download : 60

Publication Date : 2022-07-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Günümüz Ayasofya’sı, yaklaşık 1500 yıllık geçmişi ile antik dünyanın ve günümüzün en ikonik yapılarından biridir. İnşa edildiği ilk dönemlerden bu yana yapının duvarlarında kullanılan taş kaplamalar; edebi metinlere, seyyahlara ait yazımlara ve bilimsel araştırmalara konu olmuştur. Birçok farklı taş türünün kullanılması, özel kesim yöntemleri ile taş blokların dilimlere ayrılarak görsel estetik yaratılması ve yapı bütünündeki görkemli görüntüsü ile bu taş kaplamalar her dönemin ilgi odağı olmuştur. Yapıda kullanılmış olan, 6.yy. duvar taş kaplamalarında, birbirinin yansıması şeklinde izlenebilen doğal desenleri oluşturabilmek için kullanılan taş blok kesim tekniği sebebiyle, ince işçiliğe sahip ve beklenenden daha düşük kalınlıklara sahip levhalar elde edilmiştir. Bu durum sadece duvar kaplamalarına özgü değildir. Zeminde kullanılmış olan 6.yy.’a ait döşemelerde de aynı kalınlıkları ve aynı ince işçilik detaylarını görmek mümkündür. Yapıda, taş kaplama veya zemin döşeme olarak kullanılmış taş levhaların, gün ışığını kayda değer biçimde yansıtabiliyor olması, bu taşların cilalanmasında da ciddi işçilik ve zaman maliyetlerinin harcandığının göstergesidir. Yapıda kullanılan taşların muhtemel taş kesim ve cilalama yöntemleri, saha incelemeleri ve yazılı kaynaklar üzerinden araştırılmış, tespit edilen bulgular yazının ilgili bölümlerinde sunulmuştur. Bu durumla birlikte kaplama taşlarındaki bazı yapım tekniği detayları ile yapı bütününü ilgilendiren birtakım problemlerin de oluşmasının önüne geçilebilmiştir. Kaplama taşlarının duvara doğrudan temasının kesilerek, yaklaşık 5-10 cm boşlukla, metal donatılar kullanılarak duvar kütlesine bağlanmış olması bu teknik detay çözümlerinden biridir. Ayasofya’nın gerek iç gerekse dış cephesinde kullanılmış olan duvar taş kaplamalarının yapım teknikleri ile ilgili bazı yeni bulgulara ulaşılmış ve bu bulgular, yapı içerisinde takip edilerek yapı bütününe yansımaları olan insert ignore into journalissuearticles values(6.yy. plan şemasıyla ilgili); yeni varsayımlar ortaya konulmuştur.
Keywords : Ayasofya, taş işçiliği, duvar kaplama, duvar yapım tekniği, koruma