Türkiye karst jeomorfolojisi genelini karakterize eden bir bölge: Orta Anadolu Platoları karst kuşağı

Authors : Lütfi NAZİK, Murat POYRAZ

Pages : 43-56

Doi:10.17211/tcd.300414

View : 23 | Download : 10

Publication Date : 2017-06-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Sahip olduğu jeotektonik özellikleri nedeniyle, yoğun tektonik bir bölgede bulunan Türkiye’nin % 40 ı, çözünmeye uygun kayaçlardan meydana gelmiştir. Yer yer 4000 metre yükseltilere çıkan ve doğu-batı yönlü Tektonik Birlikler ve bunların örtüleri şeklinde uzanan bu kayalar üzerinde, karstlaşmayı belirleyen kökensel ve şekillendirici faktörlerin kısa mesafeler dahilinde büyük değişiklikler göstermesine bağlı olarak; morfojenetik ve morfometrik özellikleri belirgin sınırlarla birbirinden ayrılan 6 karst bölgesi  ve 11 karst alanı ayırt edilir. Antalya Traverten Platosu - Sakarya Ovası ve Çarşamba/Bafra Deltaları - Çukurova Ovası tarafından köşelendirilmiş olan, kuzey-güney yönünde, Anadolu karasının Karadeniz ve Akdeniz’e doğru en fazla genişlemiş insert ignore into journalissuearticles values(gerilmiş); bölümü yer alır.  Birbirinden farklı tektonik birlik, coğrafi bölge ve iklim özelliklerine sahip olan ve ‘Orta Anadolu Platoları Kuşağı’ olarak adlandırılan bu bölge; oluşum ortam ve kökenleri farklı olan ülkemizin en karakteristik platoluk alanlarından insert ignore into journalissuearticles values(Küre Dağları çevresi Platoları, İç Anadolu Platoları ve Taşeli Platosu); meydana gelmiştir. Türkiye karstına karakteristiğini veren, morfometrik ve morfojenetik özellikleri bakımından diğer bölgelerden kesin sınırlarla ayırt edilen Orta Toroslar, Orta Anadolu ve Orta - Batı Karadeniz karst alanları, bu kuşak üzerinde yer alırlar. Çok dönemli - tek/çok kökenli gelişim özelliği gösteren ve sürekli yenilenen, iç içe geçmiş orojenik derin karst insert ignore into journalissuearticles values(kuyluçlar, derin ve uzun mağara sistemleri); ile derin kapalı havza karstına insert ignore into journalissuearticles values(dip karst); ait şekillerin insert ignore into journalissuearticles values(obruk ve traverten konileri ile jips topoğrafyası);, yanal ve düşey doğrultuda büyük boyutlara ulaştığı bu kuşaktaki karstlaşma; Pliyosen’den beri, sürekli yenilenerek kesintisiz olarak gelişim halindedir. Oluşum ve gelişim özellikleri birbirlerine benzemeyen karst bölgelerinin, kuzey-güney yönünde yan yana gelerek oluşturdukları bu kuşağın, günümüzdeki konumunu almasında; Anadolu’nun neotektonik dönemdeki  tektonik rejimi insert ignore into journalissuearticles values(sıkışma-gerilme ve göreceli olarak blok halinde yükselme); belirleyici olmuştur. 
Keywords : Karstik bölgeler, yenilenen karst, plato karstı, derin havza karstı, tektonik rejim