Samanlı Dağları’nın jeomorfolojik gelişimine ve uzun dönemli erozyon süreçlerine morfometrik yaklaşım

Authors : Barbaros GÖNENÇGİL, Onur HALİS

Pages : 109-126

Doi:10.17211/tcd.1008678

View : 17 | Download : 9

Publication Date : 2021-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Jeolojik zaman ölçeğinde drenaj havzaları, yeryüzünün şekillenmesinde rol oynayan etkenlerin karşılıklı ilişkisini kaydeder. Drenaj havzalarına ait analizler ile jeomorfolojik ölçümler arasındaki etkileşim, arazinin geçirdiği evrimi ve süreçleri değerlendirme imkânı sunar. Coğrafi Bilgi Sistemleri insert ignore into journalissuearticles values(CBS); tabanlı morfometrik analizler ve yüzey analizleri kullanılarak, Marmara Bölgesi’nin güneydoğusu’nda yer alan Samanlı Dağları’ndaki havzaların, uzun dönemli erozyon oranlarını tahmin etmek ve jeomorfolojik görünümde baskın olan farklılığı değerlendirmeye çalışmak bu çalışmanın amacını oluşturur. Bu doğrultuda nitel ve nicel analiz imkanı sunan, swath profil, normalize edilmiş nehir profili, minimum erozyon hacmi, hipsometrik eğri ve integrali, drenaj havza asimetrisi insert ignore into journalissuearticles values(AF);, yüzey engebeliliği ile yüzey indeksi uygulanmış, Samanlı Dağları’nın yakın zamandaki evrimi ve etkili olan süreçler hakkında bilgiler elde edilmeye çalışılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, alçak plato özelliği gösteren Samanlı Dağları’nın orta bölümünde ortalama nehir içbükeylilik faktörü 51,11 ve ortalama hipsometrik integral değerleri 0,35’dir. Samanlı Dağları’nın batı insert ignore into journalissuearticles values(Armutlu Yarımadası); ve doğu bölümlerinde sırasıyla, nehir içbükeylilik faktörü ortalama 21,16 ve 25,35 iken, hipsometrik integral değerleri ise ortalama 0,48 ve 0,49 ile orta bölümden daha yüksek değerler ile temsil edilir. Samanlı Dağları’nın batısından itibaren orta bölüme kadar uzanan, D-B uzantılı normal faylar, Esenköy ve Yalova fayı ve doğu bölümünde de yer yer görülen fayların etkisi, yüzey engebeliliği, hipsometrik integral ve yüzey indeksi değerlerinde kabaca D-B yönlü bir hat boyunca görülür. Yüksek derecede gömülmenin işareti olan bu yüzeyler, yüksek lokal rölyef değerleri, eğim kırıkları ve uzun dönemli erozyon oranları bakımından da dikkat çekicidir. Neojenden itibaren Kuzey Anadolu Fayı’nın bölgeye yerleşmesiyle, jeolojik evrimi başlayan Marmara Denizi, kütle üzerindeki akarsular için taban seviyesini oluşturur. Marmara Denizi’nin gelişimiyle, kütle üzerindeki uzun dönemli erozyon da şekillenmiş olmalıdır.
Keywords : Samanlı Dağları, Erozyon, Minimum erozyon hacmi, Jeomorfolojik gelişim