Uşak şehrinde çıkmaz sokakların morfolojik analizi

Authors : Üzeyir Yasak, Cahitcan Sıtmaç

Pages : 57-69

Doi:10.17211/tcd.1489470

View : 253 | Download : 185

Publication Date : 2024-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Çalışmanın kapsamını Anadolu şehri morfolojisindeki cadde-sokak dokusunun önemli bir kısmını oluşturan çıkmaz sokaklar oluşturmaktadır. Artan nüfus ve değişen toplumsal ihtiyaçlar ekseninde yeni planlama süreçleri, çıkmaz sokaklarının karakteristik özelliklerini etkilemiştir. Dolayısıyla bu değişimin hem morfolojik hem de toplumsal olarak nasıl ortaya çıktığı anlamak önemlidir. Araştırma, Uşak’taki çıkmaz sokakların mahalle düzeyinde dağılımını haritalamayı, morfolojik özelliklerini ve kullanım biçimlerini analiz etmeyi amaçlamaktadır. Araştırma sonucunda Uşak’ta 79 çıkmaz sokak olduğu tespit edilmiştir. Şehrin ilk kurulduğu ve şehri doğu-batı istikametinde ikiye bölen karayolunun kuzeyinde bulunan Aybey, Işık, Karaağaç ve Sarayaltı gibi mahallelerde çıkmaz sokakların sayısı daha fazladır. Kentsel sit alanın içinde bulunduğu mahallelerde bu tür sokaklar yoğun olarak görülmektedir. Morfolojik özellikleri bakımından çıkmaz sokaklar, saf ve sızdıran tip olarak ikiye ayrılmıştır. Osmanlı şehirlerine özgü ivicaçlı, dar ve organik bir doku sergileyen çıkmaz sokakların aksine, Uşak’taki çıkmaz sokaklar düzdür ve alan derinliğini en üst düzeye çıkarmayı amaçlayan geometrik bir planlama yaklaşımını yansıtır. Tarihî konutlarla çevrili geleneksel çıkmaz sokaklar çalışma alanında bulunmamaktadır. Bunun yerine, bu sokaklar tek katlı konutlar veya yer yer 3-4 katlı apartmanlarla çevrelenmiştir. Sonuç olarak araştırmada, Uşak’taki gelenekselden modern şehir planlamasına geçişi ve bunun şehrin sokak yapısı üzerindeki etkisi vurgulamaktadır.
Keywords : Şehirsel Morfoloji, Çıkmaz Sokak, Uşak