İklim değişikliğine bağlı olarak zeytinin (Olea europaea L.) Türkiye`de gelecekteki dağılımının modellenmesi ve uyum stratejileri üzerine bir inceleme

Authors : Muhammed Mustafa Özdel, Beyza Ustaoğlu, İsa Cürebal

Pages : 105-120

Doi:10.17211/tcd.1524269

View : 232 | Download : 216

Publication Date : 2024-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma, MaxEnt modelleme aracı kullanılarak zeytinin (Olea europaea L.) dağılımında etkili olan biyoiklim değişkenlerini belirlemeyi ve yetiştiricilik için günümüzdeki potansiyel ile gelecekteki olası uygunluk modellerini oluşturmayı amaçlamaktadır. Günümüzdeki potansiyel habitat alanlarının belirlenebilmesi için yakın geçmişe (1970-2000) ilişkin biyoiklim değişkenleri kullanılmıştır. Gelecek tahminleri ise MRI-ESM2-0 modelinin SSP2-4.5 ve SSP5-8.5 emisyon senaryolarına dayalı olarak 2041-2060 ve 2081-2100 dönemlerine ait biyoiklim değişkenlerinden yararlanılarak yapılmıştır. Modelleme sonucunda, zeytinin dağılımına en fazla katkı sağlayan değişkenlerin Bio12 (yıllık yağış), Bio7 (yıllık sıcaklık değişim aralığı) ve Bio9 (en kurak 3 ayın ortalama sıcaklığı) olduğu belirlenmiştir. SSP2-4.5 ve SSP5-8.5 senaryolarından simüle edilen gelecek iklim modelleri, genel olarak günümüzle kıyaslandığında, uygun alanların gelecekte daha yüksek rakımlı alanlara ve kuzey yönüne doğru kayma olasılığı gösterebileceğini tahmin etmektedir. Ayrıca daha önce zeytin yetiştiriciliğine elverişsiz olan bazı alanların, gelecek dönemlerde daha uygun hale gelebileceğini öngörmektedir. Özellikle, ilerleyen yıllarda Karadeniz ve Marmara kıyılarının zeytin yetiştiriciliği için daha elverişli hale gelmesi beklenmektedir. İklim değişikliğinin zeytin üzerindeki zorlayıcı etkilerini hafifletmek ve sürdürülebilirliğini sağlamak amacıyla iklim değişikliğine uyum stratejilerinin geliştirilmesi ve uygulanması önemlidir. Bu doğrultuda, çalışmada sulama ve toprak yönetimi, çeşit seçimi, hastalık ve zararlılarla mücadele, hasat teknikleri, teknoloji kullanımı ve eğitim gibi faktörler ele alınmış ve uyum stratejileri açısından değerlendirilmiştir.
Keywords : Zeytin, İklim Değişikliği, Uyum Stratejisi, Tür Dağılım Modeli, MaxEnt