Eski Türk Yazıtlarında Kelime Başında /h-/ Sesi Gösterilmiş miydi? (Was the Initial /h-/ Shown in the Old Turkic Inscriptions?)

Authors : Gürer GÜLSEVİN

Pages : 127-136

View : 15 | Download : 16

Publication Date : 2016-12-15

Article Type : Conference Paper

Abstract :     Es ki Türk yazıtları yüz yılı aşkın bir zamandan beri çeşitli alandaki araştırmacılar   tarafından ayrıntılı olarak incelenmektedir. Filologlar da bu metinlerin ses, şekil,  söz dizimi, söz varlığı gibi dil özelliklerini belirlemişlerdir. Bununla birlikte her geçen  gün yeni yeni bakış açıları, yeni yeni varsayımlar ortaya konulmakta ve yeni okuma  şekilleri, yeni anlamlandırmalar teklif edilmektedir.       Gerhard Doerfer Eski Türkçede kelime başında /h-/ ünsüzü bulunduğunu ve bunun  Orhun Yazıtları’nda özel bir imlayla gösterilmiş olduğunu iddia etmektedir. Bilindiği  gibi Orhun Yazıtları’nda /a/ ve /e/ ünlüleri  harfi ile gösterilir. Ancak kelime  başındaki /a/ ünlüsü  harfi olmadan yazılır. Sadece at ‘isim’ ve aç ‘tok olmayan’  kelimeleri bazen  olmadan bazen de  harfi ile yazılmıştır. Doerfer’e göre  harfi  olmadan yazılan ve bugünkü Türkmencede /â/ insert ignore into journalissuearticles values(uzun a); ile kullanılan kelimeler Halaççada  /h-/ ünsüzüyle başlamaktadır. O hâlde Türkmencede /â/, Halaççada /hâ-/ ile  başlayan kelimeler Orhun Türkçesinde de /hâ-/ ile başlamakta olduğu için  harfi  yazılmamıştır.      Buradaki bildiride Doerfer’in varsayımını tartışıp değerlendireceğiz. İleri sürülen  varsayımın tutarsızlıklarını göstereceğiz. Abstract      Old Turkic inscriptions have been studied by researchers in several fields for over  a century. Philologists have determined the phonetic, morphological, syntactic, and  lexical characteristics of these texts. However, day by day new perspectives and hypotheses  are being put forward and new readings and meanings are being suggested.      Gerhard Doerfer claims that there was an initial /h-/ in Old Turkic and a special  spelling was used to show it. As it is known, in the Orkhun Inscriptions the vowels /a/  and /e/ were shown with A. But the initial /a/ was written without A. Only the words  at ‘name’ and aç ‘hungry’ were written sometimes without A and sometimes with A.  According to Doerfer the words that were written without A and that are used with  /â/ insert ignore into journalissuearticles values(long a); in contemporary Turkmen start with /h-/ in Khalaj. Then, since the words  starting with /â/ in Turkmen, and /hâ-/ in Khalaj started with /hâ-/ in Orkhun Turkic  A was not written.      In this paper, the hypothesis of Doerfer will be discussed and evaluated. I will  show the inconsistencies of this hypothesis.
Keywords : Eski Türk yazıtları, Halaçça Khalaj, imla, ses bilgisi, kelime başı h ünsüzü, Old Turkic, inscriptions, Khalaj, spelling, phonetics, initial consonant h