MİTOLOJİLERDE VE TÜRK DESTANLARINDA KÖPÜK

Authors : İbrahim DİLEK

Pages : 67-90

View : 20 | Download : 14

Publication Date : 2018-10-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Makalede dünya mitolojileri ve Türk destanlarında bulunan köpüğün işlevleri tasnif edilerek değerlendirilmiş, yapılan yorum ve değerlendirmeler metinlerden örneklerle desteklenmiştir. Yaratılışın anlatıldığı ve İslami Türk mitolojisine dair unsurların yer aldığı şiir örnekleri ve çeşitli Kur’an tefsirleriyle birlikte dinî içerikli olmakla birlikte tefsir mahiyeti taşımayan bazı eserler de zaman zaman değerlendirmeye dâhil edilmiştir. Bu değerlendirmelerde köpüğün Kur’an tefsirlerindeki yorumunun divan ve halk şiirindeki kullanım şekilleriyle uyum içinde olduğu görülmüştür. Mitolojiler ve destanlarda köpüğün işlevleri çok yönlüdür: “Tanrı-şeytan, doğum-ölüm, iyi-kötü…” zıtlıkları köpüğün işlevlerinde mitin doğasına uygun şekilde bulunur. Köpüğün deniz, göl, ırmak ya da pınarda bulunması işlevleri bakımından farklılık göstermez. İncelediğimiz mitik metinlerde köpük, yaratılışın tanrısal ve şeytani yanlarında bulunduğu gibi soyların ortaya çıkışının anlatıldığı köken mitlerinde de mevcuttur. Destan ve efsanelerde ise yetenek ve olumlu özellikler kazandırma, sağaltma, diriltme ve besleyici olma işlevlerinin yanı sıra benzetme unsuru olarak da sıkça kullanılır.
Keywords : Türk, mit, destan, köpük, Tanrı, şeytan, döllenme, doğum, şifa, beslenme