İmge ve Göstergeler Uzamı: Dede Korkut Hikâyeleri

Authors : Ülkü ELİUZ

Pages : 75-88

View : 23 | Download : 12

Publication Date : 2015-10-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Bireysel, yerel ve evrensel göndergelere sahip yüksek değerler manzumesi olan Dede Korkut Kitabı, insana ve insan gerçeğine ayna tutan kavrayışın sistemleşmesidir. Kimliksiz toplumu millet yapmaya yetecek etki ve güce sahip olan eser, yüksek seviyeli bir edebî metindir. Dile öznel değerler ve evrensel mesajlar yüklenerek düzenlenmiş olan Dede Korkut Hikâyeleri, Türk töresinin, Türk yaratıcılığının, Türk değerbilirliğinin, Türk insan severliğinin, Türk anlayışının ve Türk duyuşunun döngüsel nitelik kazanarak evrensel bir simge değer hâline dönüşmesidir. Türk toplumunun zihin haritalarından olan hikâyelerde insan ile evren arasındaki çok yönlü ilişki çözümlenir. Tarihî ve mitolojik kültür kodları, Türk ruhunun haykırışları ile bütünleşir. Eser, ebedi varlığın ve buyruk yaşamanın ülküsel sembolüdür. Türklük ağacının köklerini oluşturan Oğuzların var olma mücadelesinin ve Türk İslam ruhunun oluşum öyküsüdür. Ferdî kaygılardan uzak, ruhsal gücün maddi güçle bütünleşmesinden doğmuş kahramanca yaşayışın toplum yaşamı üzerinde şekillenmesidir. Bu bildiride imge ve gösterge uzamı niteliğindeki hikâyelerin eksenini oluşturan insani öz ve her kahramanın insani tükenişlerin ebedi bekleyişlere dönüşmesini sağlayan tipe dönüşüm süreci tahlil edilecektir. A. J. Greimas’ın göstergebilim anlayışının kuramsal düzlem olarak seçildiği çalışmada, kendini ararken insana ait değerler dizgesine doğru yolculuk yapan Dede Korkut kişilerinin, öznel ve nesnel anlamda kendilik prototipi olduğuna dikkat çekilecektir
Keywords : Dede Korkut, kendilik, karakter, tip, imge, gösterge