Kudadgu Bilig’de YE- Fiili ile İlgili Metaforik ve Metonimik İlişkiler

Authors : Resul ÖZAVŞAR

Pages : 113-132

Doi:10.32449/egetdid.817452

View : 13 | Download : 11

Publication Date : 2021-06-18

Article Type : Research Paper

Abstract :Çevremize ait bilgiler, istemli veya istemsiz olarak kazandığımız tecrübeler, yaşanmışlıklar hayata gözümüzü açmamızdan itibaren duyularımız vasıtasıyla beyne iletilir ve beyin tarafından örgütlenerek anlamlı hale getirilir. İnsan zihni, çevresini algılayıp dile aktarırken çok yönlü olarak işler ve karmaşık ilişkiler kurar. Nesneler ve durumlar arasında ilişkiler kurarken aktarmaları kullanır; böylece dil gelişir ve işlevsellik kazanır. Algı fiillerinin çok anlamlılığına muhtelif dillerde sıkça rastlanmaktadır. Bu salt dilin yapısıyla alakalı bir durum değildir; bir kavramı başka bir kavrama göre anlamaya çalışmak insanın düşünce yapısı ve dil edinimiyle yakından ilgilidir. Kavramsal metaforların sistematiği bize bir terimin bir yönünü diğer bir kavrama göre anlamlandırma imkânı verebilir. İşte Kutadgu Bilig’de de bazı olumlu-olumsuz duygu ve durumların yemek kavramına göre yapılandırıldığı anlaşılmaktadır. YE- algı fiili, edebî/literal “yeme” anlamının dışında özellikle “kavuşmak, elde etmek, elinde tutmak, kazanmak”, “hissetmek, maruz kalmak”, “tüketmek, yok etmek”, “kubul etmek” gibi çok anlamlı bir görünüme sahiptir. Bu çalışmada bilişsel dil bilim incelemelerinde ön plana çıkan kavramsal metafor kuramına göre Kutadgu Bilig’deki tatma duyumuzla ilgili YE- fiilinin diğer kavramlarla olan metaforik ilişkileri incelenecektir.
Keywords : Algı fiilleri, YE fiili, deyimler, kavramsal metafor, metaforik ilişki