Uygur Destanlarında Folklorik Unsurlar

Authors : Bahar TÜRKYILMAZ

Pages : 201-217

Doi:10.32449/egetdid.1280731

View : 47 | Download : 57

Publication Date : 2023-06-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Sözlü edebiyat ürünleri toplumların yaşam tarzına, inanç sistemlerine ışık tutan, dilden dile aktarılarak geçmişle günümüz insanları arasında görünmez bağlar kuran önemli kodlar içermektedir. Bu ürünlerden özellikle hacmi sebebiyle zengin malzemeler taşıyan destan metinleri dil ve folklor alanı başta olmak üzere çeşitli alanlara veriler sunmaktadır. Bu çalışmada zengin bir sözlü gelenek mirasına sahip Uygur Türklerinin destanları arasından belirlenen on üç Uygur destanında hayatın geçiş evrelerinden düğün ve ölüm gelenekleri incelenmiş; yanı sıra Uygur Türklerindeki halk hekimliği ve halk inanışlarının da izi sürülmüştür. Çalışmanın incelemesi evlenme, ölüm, halk hekimliği ve halk inançları olmak üzere dört ana başlıktan oluşmaktadır. Malzemenin tespiti için seçilen destanlara yansıyan folklorik unsurlar tarama-fişleme metodu esasınca saptanmış, tespit edilen her unsur örneklerle desteklenmiştir. Malzemenin tespitinde İnayet insert ignore into journalissuearticles values(2004); tarafından aktarılan Nozuğum, Seyit Noçi, Abdurahman Ġoca, Qizil Gülüm, Çın Tömür Batur, Ġérip-Senem, Tahir-Zohra, Senuber, Qemerşah ve Şemsi Canan, Hörliqa-Hemracan destanları ile Mehmet insert ignore into journalissuearticles values(2011); tarafından aktarılan Emir Göroğli, Boz Yiğit ve Gülendem adlı destanlar esas alınmıştır. Bu eserler içerisinde folklorik unsurların en fazla rastlanıldığı destanların Emir Göroğli, Boz Yiğit ve Gülendem olduğu, Uygur Türklerinin gelenek, görenek, halk hekimliği, halk inançları gibi zengin folklorik unsurlarının belirli destan metinlerinde de olsa canlı bir şekilde yaşatıldığı ve bu ürünler vasıtasıyla gelecek kuşaklara aktarımının sağlandığı görülmüştür.
Keywords : Destan, Uygur, Gelenek, Görenek, İnanç, Halk Hekimliği