Rus Oryantalist Yazar Nikolay Karazin’in Çalışmalarında Karakalpaklar ve Karakalpak Sözlü Kültürü

Authors : Muvaffak Duranlı

Pages : 71-86

Doi:10.32449/egetdid.1390059

View : 34 | Download : 52

Publication Date : 2024-06-13

Article Type : Research Paper

Abstract :Rusya’da çarlık döneminde başlayan Şarkiyat çalışmaları, zaman içinde bu alanda zengin bir birikim elde edilmesini sağlamıştır. Bu birikime bilim adamlarının yanı sıra bu alana ilgi duyan ve farklı alanlardan gelen araştırmacıların da katkısı söz konusudur. Bu tür araştırmacılar arasında Türk topluluklarının yaşadığı bölgelere görevli olarak giden askerlerin de Şarkiyat çalışmalarına destek verdiği görülmektedir. Bu grupta yer alan görevliler daha çok Çarlık Rusya’sının askeri amaçlarına hizmet eden gözlemleri gerçekleştirirken zaman zaman da bölgedeki halk ve topluluklarla ilgili bilgiler vermiş, bazen bir efsane veya masalı derlemiş, bazen halkın giyiminden ve gündelik yaşamından bahsetmeyi tercih etmişlerdir. “Askeri Şarkiyatçılar” olarak tanımlanan bu grup içinde Nikolay Nikolayeviç Karazin ayrı bir yerdedir. Onun en temel özelliği çok yönlü kişiliğidir. Karazin, asker olmasının yanı sıra etnograf, ressam ve yazar olarak da tanınmakta ve bu üç farklı alandaki çalışmalarıyla Şarkiyat çalışmalarında ayrı bir yer almaktadır. İlk başlarda asker olarak Orta Asya’ya gelen Karazin daha sonra bölgeyi ve bölgedeki halkları iyi bildiği için bilimsel çalışma gruplarında araştırmacı olarak yer almış, çizdiği resimlerle gündelik yaşamı sanata taşımış, derlemeleri ile bu topraklardaki sözlü kültürün zenginliğini ortaya koymuştur. Bu sebeple makalede Karazin’in hayatı ve onun Karakalpak sözlü kültürünü derleme çalışması ve bu kültürel zenginliği Rusya’da gösterme biçimi ele alınacaktır.
Keywords : Karakalpak, Karazin, şarkiyat, derleme, masal