17. Asırda Rus İdaresi Altında Küçümoğulları ve Sibir Hanlığı’nı Yeniden Diriltme Çabaları

Authors : Zafer Sever

Pages : 571-588

Doi:10.32449/egetdid.1482790

View : 20 | Download : 31

Publication Date : 2024-12-17

Article Type : Research Paper

Abstract :16. asrın sonunda gerçekleşen Rus işgalinden sonra Sibir Hanlığı’nın fiilen sona ermesinin ardından Batı Sibirya’da iki farklı sonuç tezahür etmiştir. Kimileri Moskova’nın yolunu tutup Rus sarayının hizmetine girerken, kimileri de hanlığın kadim topraklarında kalıp Rus işgaline karşı direnmeye başlamıştır. Sibir Hanlığı’ndan esir alınan isimlerin büyük bir kısmı, Moskova tarafından taltif edilerek Rus menfaatlerine hizmet etmiştir. Sibirya’da kalanlar ise Ruslara karşı büyük bir cephe savaşı vererek Batı Sibirya topluluklarıyla birlikte Sibir Hanlığı’nın mirasına sahip çıkmıştır. Bununla birlikte Urallarda Başkurtlar ve Güneybatı Sibirya’ya gelen Kalmuklar cepheyi genişleterek Ruslara karşı Küçümoğullarının yanında yer almıştır. Ancak yaklaşık bir asır süren bu mücadeleler sonucunda ise muvaffak olunamamıştır. Sibir Hanlığı ve Küçüm Han, Türk literatüründe kendine tedricen yer bulmaya başlasa da onun ardılları ve ondan sonraki dönemlerle ilgili çalışmalar yok denecek kadar azdır. Bu çalışma Küçüm Han’ın Ruslar tarafından esir alınan tebaasının Rus Devleti içerisindeki faaliyetlerini ve onun varislerinin Sibir Hanlığı’nı yeniden diriltme çabalarını ortaya koyacaktır.
Keywords : Sibir Hanlığı, Küçümoğulları, Ruslar, Çarlık Rusya