Azerbaycan Matbuat Tarihinde Öncü Bir Aile: Ünsizadeler

Authors : Fatih Ertürk

Pages : 643-664

Doi:10.32449/egetdid.1492858

View : 51 | Download : 36

Publication Date : 2024-12-17

Article Type : Other Papers

Abstract :Said Ünsizade’nin Ziya’sı ile başlayan Azerbaycan matbuatındaki ilerleme daha Ziya-yı Kafkasya kapanmadan önce Celal Ünsizade’nin çıkarmış olduğu Keşkül ile farklı bir noktaya ilerledi. Keşkül içerik ve kapsam bakımından ilmî, edebî, tarihî ve siyasi toplumu ilgilendiren, milli uyanışına katkı sağlayan bir matbuat organı olarak faaliyetini uzunca yıllar sürdürdü. Bu noktada birçok defa Çar sansürüne takıldı ve yine bu sebepten kapatıldı. Ünsizadeler sadece çıkarmış oldukları gazeteler ile değil, kurmuş oldukları şahsi matbaalarda Şark dünyasından Rusya ve Avrupa’ya kadar çağdaşı oldukları dünyanın tanınmış isimlerine ait eserleri Azerbaycan Türkçesine çevirip yayınlayarak Azerbaycan’ın kültürel gelişimine katkı sağladılar. Ünsizadeler Azerbaycan matbuatının zenginleşme imkânı bulduğu 1905 İhtilali’nin doğurmuş olduğu serbestlik dönemine kadar, Çar sansürünün zirvede olduğu bir dönemde Azerbaycan halkının aydınlanması ve çağdaşı toplumlardan geri kalmaması için çalışarak yaptıkları faaliyetler ile milli matbuat açısından bir temel oluşturdular. Azerbaycan’dan sonra hayatlarına Türkiye’de devam eden Ünsizadeler, Osmanlı’dan Türkiye Cumhuriyeti’ne geçiş döneminde bu topraklarda yaşayarak Türkiye’de vefat ettiler. Şahsiyetleri ve faaliyetleri ile zengin bir kültürel birikim oluşturabilen Ünsizadeler hakkında müstakil bir çalışma ne Azerbaycan’da ne de Türkiye’de bulunmamaktadır. Bu çalışma Azerbaycan matbuat tarihinde önemli bir yere sahip olan Ünsizadelerin tanınmasını ve yapmış oldukları faaliyetlerin Türk tarihi içerisinde anlaşılmasını amaçlamaktadır.
Keywords : Kafkasya, Azerbaycan, matbuat tarihi, gazete, Ünsizadeler