Özbekistan’da Çay İçme Geleneği ve Yayımlanmamış Bir Çayname

Authors : Çetin Yıldız

Pages : 609-625

Doi:10.32449/egetdid.1520841

View : 23 | Download : 54

Publication Date : 2024-12-17

Article Type : Research Paper

Abstract :Çay, Özbek toplumunun günlük yaşantısında en çok tüketilen içeceklerin başında gelmekte olup toplumsal yaşantıda geleneksel bir yapıya sahiptir. Bu geleneksel yapıyla çayın hazırlanışında, kullanılan malzemelerde ve ikramında karşılaşılmaktadır. Özbek Türkçesinde çay ile ilgili pek çok ifade ve kavram ortaya çıkmıştır. Çay aynı zamanda edebî eserlere de konu olmuştur. Hem Özbekistan’da hem de Türkiye’de Özbek toplumundaki çay geleneği ile ilgili az sayıda çalışma yapılmıştır. Yapılan çalışmalarda çayın kültürel boyutu göz ardı edilmiştir. Bu çalışma iki ana kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısımda Özbekistan’da yaşayan Özbek toplumunda çayın hazırlanışı, sunumu, tüketimi ile ilgili bütün gelenekleri içeren çay kültürü ele alınmıştır. İkinci kısımda ise Özbekistan Ali Şir Nevai Edebiyat Müzesi’nde 521/VII numara ile kayıt altına alınmış ve daha önce hakkında herhangi bir çalışma yapılmamış olan “çaynâme” Latin alfabesine aktarılmış ve dil içi aktarım yapılarak Türkiye Türkçesine çevrilmiştir. XIX. yüzyılda yazıldığı belirtilen bu eser Özbek kültüründe çaya verilen kıymeti göstermesi ve hakkında daha önce bir çalışma yapılmamış olması bakımından önemlidir.
Keywords : Çay içme kültürü, Çaynâme, Özbekistan, çayhane, ülfet