300. Yaş Gününde Mahtumkulu Firaki ve Divanı’nda Bulunan Kozmolojik Ögeler

Authors : Umut Çetinbaş

Pages : 389-415

Doi:10.32449/egetdid.1528501

View : 49 | Download : 29

Publication Date : 2024-12-17

Article Type : Research Paper

Abstract :2024 yılı itibarıyla Türkmenistan’ın büyük şairi Mahtumkulu Firaki’nin 300. yaş günü olması hasebi ile hazırlanan bu makale, onun şairane kişiliğini, bağımsızlık mücadelesini ve didaktik tutumuna bir bakıştır. Mahtumkulu yaşadığı dönemin kültürel, sosyal yaşamını şiirleri ile yansıtmış ve döneminin tüm zorluklarına bir ayna olmuştur. Tasavvufi şiirleri ile temsiliyetini bildirmiş ve dinsel bir idol olmuştur. Divanında bulunan şiirlerin içerdiği kozmolojik unsurlar ile dinsel teslimiyetini vurgulamış, kozmolojiyi kendi İslami anlayışı ile birleştirmiştir. Türkmenistan’da Kur’an-ı Kerim’den sonra en çok okunan kitabın Mahtumkulu Divanı oluşu sebebi ile de önemli bir yer tutan Mahtumkulu, sanatın halk nezdinde ne kadar önemli olduğunu şiirleri ile kanıtlamıştır. “Sanat toplum içindir” anlayışını benimseyen Mahtumkulu, Şiirlerinin halk tarafında okunup anlaşılması için dilini özenle seçmiş ve halk arasında şiirleri atasözü olarak kullanılmaya başlanmıştır. Genel itibarıyla bağımsızlığın sadece silah ile kazanılmayacağının bir örneğini teşkil eden Mahtumkulu, bağımsızlığın edebî savunucusu olmuş, Türkmenistan ve de Orta Asya’nın en önemli şairleri arasında yer almış akabinde Türkmenistan’ın Yunus Emre’si diye anılmıştır.
Keywords : Şiir, kozmoloji, Mahtumkulu Firaki, Türkmenistan, bağımsızlık