Geleneksel Ritüel Evreninden Popüler Kültüre Zâkirlik

Authors : Seval EROĞLU

Pages : 11-36

View : 27 | Download : 18

Publication Date : 2022-03-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Bireylerin topluma aidiyetini sağlayan, toplumu birbirine kenetleyen, bu kenetlenmenin ortak paydasını oluşturan çeşitli unsurlar hem kültürel belleği, hem de bu belleğin pratiğe yansımalarını meydana getirmektedir. Kültürel belleği oluşturan etmenler insert ignore into journalissuearticles values(sembol, kod vs.); ve onun yorumlanması noktasında mitler; uygulama evreninin oluşturulması hususunda ise ritüeller performanslardaki kolektif paylaşımın en etkili unsurları olarak görülmektedirler. Bu iki unsur hem bireyden topluma, hem de toplumdan bireye uzanan düşünce ve pratik evrenini yaratmakta; Alevîlik-Bektaşîlik öğretisi içinde ise toplumu inanç, müzik gibi yapıyı oluşturan pek çok hususta, düşünce ve pratik evreninde buluşturmaktadır. Alevî-Bektaşî inanç sistemi içerisinde cemler hem evrenin insert ignore into journalissuearticles values(gezegenlerin dönüşü, birbiriyle münasebetleri vs.); fiziksel tezahürünün, hem de düşünceden pratiğe aktarılan varoluşun ve süreğenliğin en etkili ritüelleridir. Alevî-Bektaşî öğretisinin kutsalları- ki ‘kutsal’ öğreti içerisinde sırra karşılık gelebilmektedir- bu ritüeller içerisinde aktarılmakta; bu sayede, kutsallık bilinci kolektif bir paylaşıma dönüşmektedir. Bu paylaşım içerisinde iki önemli ve etkin hizmet postu dedelik/analık ve zâkirliktir. Zâkir, sırrı bulunulan yeri ve zaman dilimini kutsal kılarak müzikle birlikte zikreden hizmet postu temsilcisidir. Zâkir bu sayede, kültürel belleği de geçmişten geleceğe nakletmektedir. Diğer taraftan bugün müzikal alanda etkin olan popüler kültür gerçeği, güncelde zâkirlik ile ilgili algının sorgulanmasını mümkün kılmaktadır. Bu çalışmada zâkirlik geleneksel ritüel evreni ve popüler kültür etkisi açısından incelenecektir.
Keywords : Zâkir, Kutsal, Sır, Gelenek, Modernizm, Popüler Kültür, Ritüel