İslam Dinindeki Temel Kavramların Osmanlı Dönemi Türbe Mimarisine Yansımaları

Authors : Birgül ÇAKIROĞLU

Pages : 63-94

View : 19 | Download : 11

Publication Date : 2022-03-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Mimaride, biçimlenmedeki etkisini tanımlayamadığımız, göremediğimiz, hissedemediğimiz, ama var olduğunu tahmin ettiğimiz bazı faktörler bulunmaktadır. Bu faktörleri dini mimari yapı türlerinden biri olan türbeler üzerinden ortaya çıkarmak ve yorumlamak bu çalışmanın temel amacını oluşturmaktadır. Çalışmada, dini kavramların mimariyi etkilediği, dini kavramların bir dili olduğu varsayımından yola çıkılmış ve Kur’an-ı Kerim’deki ayetlere dayalı olarak İslam dinindeki temel kavramların, dini mimarideki yansımaları ya da başka bir tanımla biçimlenmeye etkisinin belirlenmesi hedeflenmiştir. Bu bağlamda çalışma kapsamında Türkiye’de Klasik Osmanlı Dönemine ait Mimar Sinan tarafından tasarlanmış türbelerden beşi incelenmeye alınmıştır. Çalışmanın giriş bölümünde İslam sanatı hakkında genel bilgiler yer almış, materyal ve metot bölümünde; türbeleri dini kavramlar üzerinden değerlendirebilmek için çalışmada göstergebilimden faydalanıldığı, çalışma bağlamında göstergebilimin anlamsal ve dizimsel boyutlarında kavramlar ve ilkelerin nasıl belirlendiği anlatılmıştır. Çalışmanın irdelemeler bölümü, anlamsal ve dizimsel olarak iki başlıkta yürütülmüştür. Anlamsal boyutun irdelenmesinde, İslam dinindeki temel kavramlardan vahdaniyet, beka, kudret, ahiret, dünya, güzellik, adalet, tevekkül, tevazu, tutumluluk, mahremiyet olmak üzere 11 kavram ele alınmıştır. Dizimsel boyutunun irdelenmesi; temel tasar ilkeleri insert ignore into journalissuearticles values(simetri, egemenlik, ritim, denge, zıtlık, koram, uygunluk, birlik); altında yapılmıştır. İstanbul ilinden seçilen 5 türbe binasının plan, kesit ve görünüşleri ile iç ve dış fotoğrafları üzerinden anlamsal ve dizimsel boyut analizleri yapılmış, yorumlanarak irdelenmiştir. Sonuç bölümünde; incelenen örneklerde ortaya çıkan kavramlar ve bu kavramlara ait alt kavramlar ve bunların mimariye kattığı değerler sunulmakta, konuyla ilgili önerilerde bulunulmaktadır.
Keywords : İslam Dini, Kurandaki Temel Kavramlar, Osmanlı Mimarisi, Türbe, Dizimsel Boyut, Temel Tasar İlkeleri, Anlamsal Boyut, Duygusal Tepki Boyutu