YENİÇERİLİK-BEKTAŞİLİK İLİŞKİLERİ VE YENİÇERİ İSYANLARINDA BEKTAŞİLER

Authors : Fahri MADEN

Pages : 173-202

View : 14 | Download : 8

Publication Date : 2015-04-14

Article Type : Research Paper

Abstract :Yeniçeri-Bektaşi ilişkilerinin ne zaman ve nasıl başladığı konusu hala tartışmalıdır. İlk Osmanlı askeri birlikleri üzerinde Ahiliğin kesin bir etkisinin bulunduğu bilinmekle birlikte Hacı Bektaş Veli kültü’nün ocağın kuruluşundan itibaren Yeniçeriler arasında yayıldığı da vakıadır. Dönemin canlı şahitlerinden Aşıkpaşazâde, Hacı Bektaş Veli’nin Osmanlı hükümdarları ile görüştüğü fikrine karşı çıkarken Yeniçerilerin giydiği börk’ün de onunla ve Bektaşilikle bir ilgisinin olmadığını savunmaktadır. Bu durumda Yeniçerilik-Bektaşilik ilişkilerinin ancak XVI. yüzyılda belirginleştiği söylenebilmektedir. Özellikle bu yüzyılın sonunda, Bektaşi şeyh ve dervişlerinin Yeniçeri ordugâhında ikamet ettirilmesiyle iki kurum arasında sarsılmaz bir bağ meydana gelmiştir. Nitekim Yeniçerilik-Bektaşilik birlikteliği zaman zaman Yeniçeri isyanlarına Bektaşilerin de iştirak etmesiyle sonuçlanmıştır. Her ne kadar Sultan III. Selim dönemine kadar Bektaşilerin Yeniçeri isyanlarına katıldıklarına dair bilgilere tesadüf olunmuyorsa da Alemdar Mustafa Paşa olayında ve Vak’a-i Hayriye’de bazı Bektaşi şeyh ve dervişlerinin Yeniçerilerle birlikte hareket ettikleri anlaşılmaktadır. O kadar ki bu isyanlara kadar varan ilişkiler 1826’da iki kurumun birlikte yasaklanmasına ve aynı kaderi paylaşmalarına yol açmıştır. Bu çalışmada Yeniçerilik-Bektaşilik ilişkilerinin nasıl başladığı ve gelişme gösterdiği tespit edildikten sonra Yeniçeri isyanlarında Bektaşilerin aldıkları tutum incelenmektedir.
Keywords : Yeniçeri Ocağı, Bektaşilik, Yeniçerilik Bektaşilik İlişkileri, Hacı Bektaş Veli, Vaka i Hayriye