DERSİM ALEVİLERİ’NİN YARATICI BİR DENEYİM ALANI OLARAK RİTÜEL - ZAHİR İLE BÂTIN’IN KARŞILAŞMASI VE İYİLEŞME

Authors : Gülkızılca YÜRÜR

Pages : 109-132

View : 16 | Download : 14

Publication Date : 2015-12-03

Article Type : Research Paper

Abstract :Ritüel esnasında kurulan etkileşim alanı Dersim Alevi toplumlarının bu dünyadaki dina gündelik yaşamı düzenlemelerinde ve gündelik, fani, dünyanın karşıtı olarak düşünülen bakidünyayla a-dina iletişim kurmalarında merkezi rol oynar. Hakk, Hakk’a ulaşmış evliya vekarşılaşmayı talep eden cemaat talipler arasında, birey ve cemaat arasında, hatta cemaatebağlı olmayan yaban dünya ile evcil dünya arasında, ritüel yoluyla bir etkileşim alanıkurulur. Bu alanı kuran ve yürüten özneler kimlerdir? Yaşanan deneyime anlam kazandıranve bu anlamın aktarılmasını sağlayan simgeler nelerdir? Birbiriyle etkileşime giren özneler vealanlar nasıl birbirinden ayrılır, mekandaki ve zamandaki sınırlar nasıl çizilir? Bu sorularıncevapları, Dersim örneğinde ve özellikle ritüel simgelerinin ve mekanlarının iyileştirmeişlevleri merkeze alınarak, araştırılmıştır. Bu yazının bulguları, Dersim bölgesinin TunceliMerkez, Hozat, Nazımiye, Pülümür ve Ovacık ilçelerinde ve Erzincan’da Alevi nüfusun yoğunyaşadığı; Erzincan Merkez, Ulalar, Çayırlı, Bük, Abige, Göbürge gibi ilçelerde ve köylerdeyapılan alan görüşmelerinin kayıtları temelinde geliştirilmiştir. Makalede, yaratıcı bir deneyimolarak ritüelin özneleri, simgeleri ve alanları tanımlanmış ve tartışılmıştır. Araştırmanınsonucu olarak şunu söylemek mümkündür: Geleneksel Dersim Alevi toplumunda, geçiciolan yalan dünya ve kalıcı olan varlık, gerçek arasındaki gerilim, değişimin felek , kalıcıolanın kurallarına kanun, hak uyum sağlamasıyla, aşılır. Ancak, kalıcı olanın, kendinigeçici olan yoluyla fark ettiği ve ifade ettiği bir deneyim yaşadığı, düşünülür. Değişim vesabitlik arasındaki krizin çözüldüğü, deyim yerindeyse, yeni bir senteze ulaşılan yerler vezamanlar, bir akış içinde, ritüel sürecini oluşturur. Ritüel süreci, değişimi ve tekrarı; zaman ilemekandaki hareketleri, bir düzene sokarak, topluma süreklilik kazandırır.
Keywords : Dersim, Alevilik, ritüel, ritüel simgeleri, sınırlar ve eşikler