Folklorlaşan Hz. Hüseyin ve Kerbela Olayı

Authors : Fuzuli BAYAT

Pages : 67-82

View : 17 | Download : 11

Publication Date : 2021-03-02

Article Type : Research Paper

Abstract :İmam Hüseyin ve Kerbela olayının sözlü ortama getirilmesi hafızalarda yaşayan tarihin, olup bitmiş olayların anlatıldığı özel metinlerdir. Hz. Hüseyin Kerbela, ağıtları, mersiyeleri, maktelleri, efsaneleri, masalları, menkıbeleri, ritüelleri, Şebih gösterileriyle, kısacası, bütünüyle folklordur. Muharremlik, Kerbela ve Hz. Hüseyin üçgeninde cereyan eden olaylar Hakla batılın mücadelesi olup sözlü edebiyatın yaygın türlerinden biri hâline gelmiştir. Bütün bunlar dinî folklor dediğimiz halk edebiyatı ürününün Türklerin İslamiyeti kabul etmelerinden kısa süre sonra meydana gelmesine sebep olmuştur. Dinî folklor din antropolojisi, fenomenolojisi, psikolojisi, etnolojisi, felsefesi gibi modern sayılabilecek ilimler arasında yer alır. Ancak burada bir inceliğe de dikkat etmek gerekir. O da din folkloru değil, dinî folklor meselesidir ki, bu açıdan yanaştıkta dinî folklor kavramı din fenomenolojisinden, antropolojisinden, felsefesinden farklı bir anlam kazanır. Son üç disiplin dinin içinde var olanları, dinî folklor ise kissaların, olayların sözel ortama folklorik kurallar dahilinde getirilmesini ve bu bağlamda yaranan efsane, rivayet ve masalları, Şebih halk tiyartosunu öğrenir. Sözlü edebiyatta Hz. Hüseyin yer yer tarihi kişiliğinden sıyrılarak bit mit kahramanı niteliği kazanmıştır. Bu yazıda Hz. Hüseyin’in celâl makamı, hak batıl savaşı bağlamında mücadelesinin folklorik bir örtüye bürünmesi araştırılacak, onunla ilgili anlatılar incelenecektir.
Keywords : Kerbela, Hz Hüseyin, Celâl Makamı, Dinî Folklor, Sözlü Edebiyat, Efsane