ALEVİ-BEKTAŞİ TÜRKMEN GELENEĞİNDE SOSYAL DAYANIŞMA VE KARDEŞLİK KURUMU OLARAK “MUSAHİPLİK”

Authors : Halil İbrahim BULUT

Pages : 101-118

View : 16 | Download : 8

Publication Date : 2013-04-09

Article Type : Research Paper

Abstract :Alevi-Bektaşi geleneğinin önemli kurumlarından biri musahipliktir. Bu uygulamanın kökeni Kırklar Cemine, Medine kardeşlik anlaşmasına muahede ya da Gadir Hum hadisesine dayandırılmakla birlikte özünü Hz. Peygamber ile Hz. Ali arasında gerçekleştirilen kardeşlik meydana getirmektedir. İki talibin yolun kurallarına uyacaklarına dair söz vermeleri ve bunu hayatlarının sonuna kadar uygulamaları şeklinde kabul edilen musahipliğin dinî, iktisadî, sosyal ve ahlakî olmak üzere kendine özgü kuralları vardır. Bu çerçevede musahip olacak iki talibin, birbirlerini çok iyi tanımaları, aynı toplumda yaşamaları, aynı dili konuşmaları, toplumsal statü açısından denk ve birbirlerine karşı yardımsever olmaları, aralarında kan bağının bulunmaması, çocukları arasında evliliğin yasak kabul edilmesi gibi pek çok kural söz konusudur. Kökeninde Hz. Peygamber ile Hz. Ali arasında gerçekleştirilen kardeşliğin olduğu musahiplik, Türkmenlerin kendi hayat şartlarına göre formüle ettikleri bir uygulama olarak görülebilir. Çeşitli Alevi topluluklarında yapılan alan araştırmaları musahiplik uygulamalarının gelenek açısından büyük bir ehemmiyete sahip olduğunu ve bu kurumun tarihî süreçte çok etkili bir şekilde kullanılmış olduğunu göstermektedir. Böyle olmasına rağmen günümüzde unutulmaya yüz tutmuş bu kurumun, modern hayatın şartlarına göre gözden geçirilip yeniden canlandırılması yaşadığımız topluma ayrı bir güç katacaktır. Bu çalışmada musahiplik geleneğinin kökenine, gelenek açısından önemine, temel özelliklerine, sosyal, ekonomik, dinî ve ahlakî yönlerine, zaman içinde ortaya çıkan aksamalara ve son olarak modern dönemde musahipliğin imkânı hususlarına yer verilmiştir.
Keywords : Musahiplik, Alevilik Bektaşilik, Alevi Bektaşi Türkmenlerde kardeşlik kurumu, sosyal dayanışma