Alevi-Bektaşi Edebiyatının Kadın Şairleri ve Bazı Tartışmalar

Authors : Reyhan KELEŞ

Pages : 111-142

View : 16 | Download : 10

Publication Date : 2020-03-13

Article Type : Research Paper

Abstract :Kökleri çok eski yıllara dayanan ve kaynağını Yunus Emre’de bulan, Kaygusuz Abdallarla, Hatayîlerle, Pir Sultan Abdallarla yoluna devam edip bugüne gelen Alevi-Bektaşi edebiyatının kadın şairlerini muhtevi bu çalışma, yüzyıllarına göre tasnife tabi tutulan ve kaynaklarda yer alan sıkıntılar nedeniyle bazı tartışmaların yapıldığı kadın şairler hakkında bilgi vermeyi amaçlamaktadır. Alanın temel eserleri ve antolojileri dışında toplam kırk sekiz yayının incelendiği çalışmanın girişinden sonucuna kadar tüm bölümlerinde XVI. yüzyıldan üç, XVIII. yüzyıldan dört, XIX. yüzyıldan yirmi dokuz, XX. yüzyıldan kırk bir, yaşadığı yüzyılı bilinmeyenlerden dört ve bir de erkek olduğu kesinleşen bir şair olmak üzere toplam seksen iki şahsiyet hakkında bilgi verilmiştir. Yapılan araştırmada varlığı bilinen ilk şairin XVI. yüzyılda yaşadığı tespit edilmiştir. XVII. yüzyılda yaşayan şaire kaynaklarda tesadüf edilememiştir. Özellikle şairin kadın mı erkek mi olduğuna dair cinsiyetle ilgili sıkıntılar başta olmak üzere doğum-ölüm tarihlerindeki karışıklıklar ve isim benzerliği nedeniyle diğer edebiyatların kadın şairleriyle karıştırılan şairlere varıncaya kadar toplam on iki kadının durumu “Bazı Tartışmalar” bölümünde ele alınıp incelenmiştir. Kadınların özellikle “Bacı” sıfatını kullandığı, bu ifadenin son yüzyıllara doğru azaldığı ve şiirleri incelendiğinde daha çok Hz. Ali, Ehl-i Beyt, Hacı Bektâş-ı Velî ve intisap ettiği kişinin sevgisi ağır basan şiirler yazdığı tespit edilmiştir. Konuyla ilgili benzer çalışmalardan farklı olarak bu çalışmada Alevi-Bektaşi edebiyatını temsil eden daha çok kadın şaire ulaşılmış ve bu kaynaklarda daha önceki çalışmalara yapılan atıflarla sehven yapılan hatalar en aza indirilmeye çalışılmıştır
Keywords : Alevi Bektaşi edebiyatı, kadın, şair, şiir