HACI BEKTAŞ VELÎ’NİN MOĞOL TAHAKKÜMÜNE BAKIŞI

Authors : Mustafa AKKUŞ

Pages : 147-168

View : 16 | Download : 7

Publication Date : 2013-07-09

Article Type : Research Paper

Abstract :Hacı Bektaş Velî, yaşadığı XIII. asırdan daha ziyade XIV. yüzyıldan itibaren Osmanlıimparatorluğu döneminde sosyal, siyasi ve askeri bakımdan etkinliği artan Bektaşi düşünceve öğretisinin piridir. Hacı Bektaş, Moğolların Anadolu’yu işgal ettiği ve Anadolu’nunbir asra yakın İlhanlı hâkimiyeti altında kaldığı bir dönemde yaşamıştır. Bu çalışmamızdaHacı Bektaş’ın Moğol istilasına bakışı, İlhanlı hâkimiyeti dönemindeki tutumu ve İlhanlıdinî politikası içerisindeki konumu ortaya konulmuştur. Hacı Bektaş’ın yaşadığı dönemdekitarihi kaynaklar bir nevi onu yok sayarcasına ondan bahsetmemektedir. Hacı Bektaşhakkında daha çok menakıpname türü eserler ile sonraki dönem tarihi kaynaklardan bilgileredinmekteyiz. Bu sebeple dönemin kaynakları titiz bir tetkikten geçirilerek onun Moğoltahakkümüne bakışını göstermek için konuyu bütün yönleriyle ele almaya çalıştık. ÖncelikleHacı Bektaş’ın içinde bulunduğu çevre, ilmi muhit, görüştüğü ulema ve ümera hakkındakibilgileri, onların Moğollarla ilişkileri değerlendirerek Hacı Bektaş’ın tutumunu ortaya koymayagayret ettik. Hacı Bektaş’ın tutumunu tespit etmenin yöntemlerinden biri de Moğolyanlısı veya İlhanlılara itaati benimseyen gruplarla diyalogudur. Bu kapsamda, Kalenderigruplar ve işgale tepkisiz kalan Mevlevilerle ilişkilerine değinilerek Hacı Bektaş’ın tavrı ortayakonulmuştur. Ayrıca bu tutumu belirlemede önemli etkenlerden bir diğeri de HacıBektaş’ın müritleri ve bu dönem halifeleri ile Bektaşi dervişlerinin Moğollara bakış açılarıdır.Çalışmamızda Hacı Bektaş’ın Moğollara bakışını ortaya koyarken bu üç açıyı değerlendirerekonun Moğol muhalifi kesimler içerisinde yer aldığı kanaatine ulaşılmıştır.
Keywords : Hacı Bektaş, Moğol, İlhanlı, Bektaşilik