SOSYO-KÜLTÜREL İLİŞKİLER BAĞLAMINDA 15.YÜZYIL - 16.YÜZYILIN İLK ÇEYREĞİNDE ANADOLU’DAN AZERBAYCAN’A TÜRKMEN GÖÇLERİ

Authors : Bilal DEDEYEV

Pages : 103-126

View : 18 | Download : 8

Publication Date : 2016-03-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Anadolu ve Azerbaycan’da yaşanan bazı siyasi gelişmeler ve Azerbaycan orjinli tarikatlardanSafeviliğin etkisiyle 15. yüzyıl ve 16. yüzyılın ilk çeğreğinde bu iki coğrafya halkı arasında sosyokültürelilişkiler bağlamında birtakım yerdeğişmeleri yaşanmıştır. Özellikle 15. yüzyılın ikinciyarısında gerek Safevî propagandasının Anadolu’da artması ve gerekse Osmanlı Devleti’ndeyaşanan yeniden yapılanmalar nedeniyle ortaya çıkan böylesine toplu göçler, Osmanlı topraklarıile Azerbaycan sahasında sosyo-kültürel değişikliklerin yaşanmasında basamak rolü oynamıştır.Bu dönemde Anadolu’dan Azerbaycan’a çok sayıda Türkmen aşireti, Safevî Tarikatı müntesibiolarak göç etmiş ve bunlar Safeviler’in asli gücünü oluşturmuştur. Osmanlı yöneticilerincealınan tüm önlemlere rağmen, Anadolu’dan Azerbaycan’a olan göç önlenememiştir. Böylece,merkezi Erdebil olan Safevî Tarikatı’nın güçlenmesi sonucunda Osmanlı teabası bazı Türkmengruplar Şah İsmail’e desteklerini artırmış ve bu durum Safevî Devleti’nin kuruluşunda etkiliolmuştur. Kısa bir zamanda güçlü hale gelen Safevi Devleti, 1510’dan sonra açıkça OsmanlıDevleti’ni içten tehdit etmeye başlamıştır. II. Bayezid’in yaşlı ve derviş meşrep durumu, budönemde Safeviler’in Osmanlı’daki faaliyetlerini bir nevi kolaylaştırmıştır. Sultan Selim,başlattığı siyasi, dini, ekonomik, millî ve askerî önlemler sonucu 1514’te gerçekleşen Çaldıranzaferiyle Safevi yayılmacılığının önüne kısmen de olsa geçebilmişse de devlet politikası halinegelen Safevilik, Osmanlı Devleti’ndeki etkilerini Celali isyanları ile devam ettirmiş ve SafeviDevleti’ne Anadolu’dan göçler, 16. yüzyıl boyunca sürmüştür.
Keywords : Azerbaycan, Osmanlı Devleti, Safeviler, Anadolu Türkmen aşiretleri, toplu göçler