BEN-ÖTESİ PSİKOLOJİNİN İZİNDE YÛNUS EMRE’Yİ ANLAMA

Authors : Aynur KOÇAK, Sümeyye GÜNDOĞDU

Pages : 15-28

View : 21 | Download : 20

Publication Date : 2022-12-03

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk kültürünün yetiştirdiği, yüzyıllara damgasını vuran bir şair-kahraman olarak Yûnus Emre’yi bütünüyle kavramak amacıyla atılan her adım, insanı anlama yolunda bir çabadır. Çalışmanın amacı, Yûnus Emre’nin psikolojik dinamiklerini ve deneyimlerini çözümlemek ve “özel” bir insan modelini ortaya koyabilmektir. Bu doğrultuda transpersonel insert ignore into journalissuearticles values(ben-ötesi); psikoloji ekolünün kurucusu kabul edilen Abraham Maslow’un teorileri bağlamında Yûnus Emre’nin şiirindeki doruk deneyimler ele alınmıştır. Maslow’un konu için uygun bulunmasının nedeni kendisinin Batı’da gelişen “modern sağlık psikolojisi”nin kurucularından olmasıdır. Bununla ilişkili olarak Yûnus Emre gibi çağlara damgasını vuran bir mutasavvıf-şairi değerlendirirken, insan zaaflarını konu edinen değil; potansiyelini konu edinen bir psikoloji ekolünün seçilmesi uygun görülmüştür. Çalışmada Maslow’un tanımladığı ruh hallerinin Yûnus’un tasavvufa bağlı olarak yaşadığı “haller” ile büyük benzerlik gösterdiği tespit edilmiştir. Bu bağlantılar iki ana başlık altında gruplandırılmıştır. Çalışmanın ilk bölümünde doruk ya da aşkın deneyimlere ulaşmak için gereken motivasyonlar ve Yûnus Emre şiirlerindeki karşılığı değerlendirilmiştir. Sevgi, acı, adanma, endişe gibi derin duyguların Yûnus şiirinde amaca yönelik birer motivasyon aracına dönüştüğü görülür. Ardından doruk deneyimlerin belli başlı özelliklerinin Yûnus Emre şiirlerindeki yansımaları değerlendirilip bu aşkın deneyimlerin temel özellikleri birlik-bütünlük bilinci, özbiliş ve hayranlık olduğu dikkat çekmiştir. Çalışmanın sonucunda farklı disiplinlerin birikiminden yararlanılarak Yûnus Emre’nin şiirlerinin analizlerine yeni bir soluk getirilebileceği görülmüştür. İnsanın potansiyelini merkeze alan bu disiplinin insanı en iyi anlatan şairlerden biri olan Yûnus Emre hakkında söyleyecekleri önemlidir. Bununla beraber Maslow’un, aşkın deneyimler ve meta-motivasyonlar konusunu el yordamıyla keşfetmesine karşın sistemli bir tanım ortaya koyamadığı; tasavvufun ise bu konuda çok daha ileri bir noktada olduğu da dikkat çekmiştir.
Keywords : Yûnus Emre, Abraham Maslow, Ben ötesi Psikoloji, Doruk Deneyim