ALEVİLİK VE BEKTAŞİLİĞİN ANİMASYON FİLMDE TEMSİLİ: HÜNKÂR BEKTAŞ ASLAN VE CEYLAN ÖRNEĞİ

Authors : Nursel Bolat, Tuğçe Karaca Özdemir

Pages : 381-402

Doi:10.60163/hbv.108.016

View : 204 | Download : 150

Publication Date : 2023-12-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Sözlü kültürlere ait ürünler, farklı disiplinlerin anlatılarına kaynak sağlamaktadır. Resim ve edebi metinlerin yanı sıra sinema senaryosu da sözlü kültürden beslenmektedir. Bu bağlamda senaryo kültür öğeleri içermesi sebebi ile folklor anlatısı işlevi görmektedir. Dijitalden her geçen gün daha fazla yararlanmaya başlayan sinemada animasyon çizgi filmlerin de kültür aktarımı kanalları arasında yer aldığı söylenebilir. Bu çalışmanın temel sorunsalı kültür kodlarının animasyon çizgi filmler aracığı ile yeniden nasıl üretildiğidir. Çalışma kapsamında bir inanç sistemi, kolektif bir kimlik olan Alevilik, Bektaşiliğin animasyon çizgi filmler aracığı ile oluşturduğu görsel motifleri ve onların oluşturduğu simgesel anlamları açığa çıkarmayı amaçlanmaktadır. Amaçlı örnekleme yöntemi ile örneklem olarak Alevi Bektaşi Kültür Enstitüsü tarafından oluşturulan animasyon çizgi film "Hünkâr Bektaş Aslan ile Ceylan” (2021) filmi seçilmiştir. Seçilen film nitel araştırma yöntemi olan Erwin Panofsky’nin ikonografik ve ikonolojik çözümleme yöntemiyle doğal anlam, uzlaşmalı anlam ve içsel anlam-içerik bakımından analiz edilmektedir. Yapılan analiz sonucunda Alevi Bektaşi öğretisine ait semboller, kerametler ve menkıbeler yoğun olarak kullanılmıştır. Bu kültüre ait olan Cem ayini, Kırklar Meclisi gibi oluşumlar yer almaktadır. Öte yandan hayvan figürlerine (güvercin, doğan, baykuş vb.), ağaç çeşitlerine (dut, ardıç) manevi değerler yüklendiği gözlemlenmiştir. Bir diğer çıkarım, Alevi Bektaşi öğretisinin saygı ve insan sevgisinin merkezde olduğu özellikle eşitlik ile adalet olgularının önemli bir yer kapladığı, kültüre ait kodlarla aktarıldığı görülmektedir.
Keywords : Anahtar Kelimeler Animasyon Sinema, Alevilik, Bektaşilik, Erwin Panofsky, İkonografik Çözümleme