GÖNÜLSÜZ ÇOCUKSUZLUK VE İNANÇ RİTÜELLERİ ÜZERİNE BİR ANLATI ARAŞTIRMASI: ESKİŞEHİR ŞÜCAEDDİN VELİ TÜRBESİ ÖRNEĞİ

Authors : Nur Manolya Şen Çatalkaya

Pages : 237-262

Doi:10.60163/tkhcbva.1490787

View : 40 | Download : 43

Publication Date : 2024-09-16

Article Type : Research Paper

Abstract :Tarih boyunca toplumlar doğurganlığa ilişkin sorunları farklı şekillerde ele almıştır. Kısırlık/ infertilite olarak da bilinen gönülsüz çocuksuzluğun psikolojik, sosyal, ekonomik ve kültürel olmak üzere birçok boyutu olmasına karşın 20. yüzyılın son çeyreğinde tıbbi alanda yaşanan gelişmelerin sonuç vermesiyle biyolojik yönü öne çıkmıştır. Ancak bununla beraber son yıllarda biyo-psikososyal anlayışa yaslanan bütüncül yaklaşımlar gelişmiş, değer ve inançlar tedavi süreçlerinin bir parçası olmaya başlamıştır. Buna bağlı olarak gönülsüz çocuksuzluğa ilişkin literatürde tıbbi boyutun yanında psikolojik, sosyal ve kültürel boyuta da dikkat çeken çalışmaların arttığı görülmektedir. Bu çalışmada ise gönülsüz çocuksuzluk inanç ve maneviyat çerçevesinde değerlendirilmektedir. Dünyada ve Türkiye’de çocuk istemiyle ilişkili farklı inanç pratiklerinin olduğu görülmektedir. Bu pratiklerin sosyal olarak nasıl inşa edildiği tarihsel döneme, bölgeye, dine veya inanışlara göre değişebilmektedir. Bu sebeple ele alınan ritüelin özgünlüğünün korunarak yansıtılması önem taşımaktadır. Bu çalışmada gönülsüz çocuksuz çiftlerle uygulanan bir ritüel örneği olarak Eskişehir Şücaeddin Veli Türbesi’nde gerçekleştirilen inanç ritüeli ele alınacaktır. Şücaeddin Veli Alevi-Bektaşi inancında önemli bir yere sahiptir. Şücaeddin Veli Ocağı da Batı Anadolu Aleviliğinin önemli bir merkezidir. Uzun yıllar çocuk sahibi olma isteğiyle gelen birçok çiftin olması ve her ritüelde çiftlerin yanı sıra ritüelin uygulayıcıları olarak Dede ile Ana Bacı\'nın bulunması onların yoğun bir deneyim birikimine sahip olmalarını sağlamıştır. Gönülsüz çocuksuzluğun sosyal inşası ile inanç ritüeli arasındaki ilişkiyi anlamak ve ortaya koyabilmek için bu deneyimler önem taşımaktadır. Bu sebeple çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan anlatı araştırmasından faydalanılmıştır. Ritüelin yürütücüsü Dede ve Ana ile derinlemesine görüşme yapılmıştır. Araştırmanın bulguları; ritüelin uygulanması, uygulamaların anlamı, inanç ile ilişkisi, kültürel ve psiko-sosyal çıktılar çerçevesinde değerlendirilmiştir.
Keywords : Sücaeddin i Veli Türbesi, Alevilik, Gönülsüz Çocuksuzluk, İnfertilite, Ritüel