MEŞRUTİYET RUSYASINDA VEYSİYE HAREKETİ

Authors : Alper Alp

Pages : 417-426

Doi:10.60163/tkhcbva.1566420

View : 51 | Download : 42

Publication Date : 2024-12-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Çalışmamızda Rusya Müslümanlarının ceditçi ittifakı tarafından Çarlık anayasası ve yasaları önünde Rus Ortodokslar ile eşit haklara sahip olma mücadelesi verildiği sıralarda geleneksel tepkiyi temsil eden kadimcilerin yanı sıra bir başka muhalif grup olan Veysiye hareketi ele alınmıştır. Bu hareketin menkıbevi geçmişi, gelişimi ve 1905 sonrasındaki faaliyetleri çalışmamızın üzerinde yoğunlaştığı başlıklardır. Diğer Müslüman tarikatları gibi kendi silsilesini ortaya koymakla birlikte Veysilerin kanunlar ve toplum önünde takındıkları tavır oldukça keskin ve geleneğe uymayan nitelikler taşımaktadır. Bu sebeplerle merkezleri olan Kazan’da ve İdil-Ural bölgesinde geniş bir toplumsal zemin bulamamışlardır. Söylemleri daha çok Rusya Müslümanları İttifakı ve Orenburg Müftülüğünü hedef almış olsa oldukça az sayıda taraftar edinmiş oldukları görülmüştür. Tatar toplumunun ilgisizliği ile zayıf kalan Veysiye hareketi Çarlık rejimini dahi rahatsız eden söylem ve propagandaları sebebiyle dağıtılmış ve 1917 devrimine kadar sessizliğe gömülmüştür.
Keywords : Veysiye Hareketi, Kazan Tatarları, Orenburg Müftülüğü, 1905 Devrimi.