KERBELA ŞEHİDİ ABBAS BİN ALİ’NİN FIRAT’TAN SU GETİRMESİ KONULU İKİ RESMİN KARŞILAŞTIRILMASI

Authors : Hamit Arbaş

Pages : 1-18

Doi:10.60163/tkhcbva.1512510

View : 110 | Download : 95

Publication Date : 2025-03-26

Article Type : Research Paper

Abstract :İran’da görülen duvar resimlerinin ilk örnekleri Sasanilere kadar uzanmaktadır. Toplumu etkileyen birçok olay duvar resimleri ile ifade edilmiştir. Toplumun dinî ve sosyal yaşamında önemli bir yeri olan olaylardan biri de Kerbela vakasıdır. Kerbela hadisesi başta duvar resimleri olmak üzere çeşitli sanat dallarını etkilemiştir. Bu çalışmada Kerbela hadisesi (10 Muharrem 61/10 Ekim 680) sanatsal açıdan incelenmiştir. İran sahasında bu resimlere daha çok Gîlân bölgesinde rastlamak mümkündür. Gîlân’da Kerbela hadisesiyle ilgili toplam elliden fazla türbede duvar resmi vardı ancak günümüzde resimli türbelerden sadece yirmisi ayakta kalabilmiştir. Bu çalışmada Hz.Ali’nin oğullarından Abbas’ın Fırat’tan su getirme konusunun işlendiği, başka bir yerde benzeri olmayan iki resmi ele alınmıştır. Bunlardan biri Gîlân eyaletine bağlı Lâhîcân’da 9/630-631’de yapılan ve Safevîler döneminde bazı değişikliklere uğrayan Dört Padişah Türbesi’nde yer almaktadır. Bu duvar resmi 1277/1898’de Gulam Hüseyin Lâhîcânî tarafından resmedilmiştir. Diğer resim ise İsfahan’da İmamzade (imamların oğulları ve torunlarının mezarları ve türbeleri) İsmail’de bulunur. Kaçar dönemine ait olan bu resmi yapan sanatçı Muhammed Salih İsfahanîdir. Bu araştırma, Kerbela hadisesinin İran halk sanatında işlendiği ve bu sanatın ortaya koyduğu resimlerin hızla yok olduğunu vurgulamaktadır. Safevî ve Kaçar, halk ressamları Kerbela vakasını türbelerin duvarlarına resmederek dini düşüncelerini ifade etmiş, özellikle Abbas bin Ali’nin kahramanlığını vurgulamışlardır. Ancak toplumsal değişim ve modernleşme, bu sanatın gerilemesine sebebiyet vermiştir. Bu çalışma, bir yandan türbelerin duvar resimlerini tanıtmayı amaçlarken, bir yandan da kimi sembolik tasvirlerin yapıldığı dönemde; hangi kültürel, siyasî ve toplumsal kaygıların etkili olduğuna dair çözüm önerileri sunmayı amaçlamaktadır. Bu çalışmanın yöntemi, makalenin özelliği gereği, bütün görsellerin, yazılı belgelerin toplanması, elde edilen verilerin analitik olarak incelenmesi ve betimleyici bir yöntemle değerlendirilmesi şeklinde olmuştur.
Keywords : Duvar Resmi, İran Dini Sanatı, Kerbela, Hz. Hüseyin, Abbas bin Ali, Lâhîcân Dört Padişah Türbesi, İsfahan İmamzade İsmail, Gulam Hüseyin Lâhîcânî