YENİ BULGULAR IŞIĞINDA KADRİ BABA TEKKESİ (SAKA BABA DERGÂHI)

Authors : Yusuf Acıoğlu

Pages : 153-188

Doi:10.60163/tkhcbva.1522163

View : 70 | Download : 65

Publication Date : 2025-03-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada, Çanakkale İli, Eceabat İlçesi, Kilitbahir Köyü sınırları içerisinde yer alan Kadri Baba Tekkesi (Saka Baba Dergâhı) olarak bilinen yapı tanıtılmaktadır. Yapı ile ilgili yakın bir zamanda yayınlanan bir makalede sadece yapının ismi ve haziresindeki mezar taşları üzerinde durulmuştur. Mimarisi ve Bektaşi Tekkeleri içerisindeki yeri üzerinde durulmamıştır. Bu nedenle yeni veriler ışığında yapının ismi ile ilgili tarihsel sürecin aydınlatılması, mimari ve süsleme özellikleri bakımından Bektaşi tekkeleri içerisindeki yerinin belirlenmesi çalışmanın amacını oluşturmuştur. Bu kapsamda yapı ile ilgili arşiv taraması yapılarak mimarisi çözümlenmeye çalışılmıştır. Haziresi daha önce konu edinildiği için burada genel durumu ve sadece tarihsel sürecin anlatımında ihtiyaç duyulan mezar taşlarına yer verilmiştir. Yapı, 17. yüzyıldan itibaren varlığı bilinen bir Bektaşi tekkesi olup, 20. yüzyılın ilk yarısına kadar korunmuş sonrasında ise harap hale gelmiştir. Günümüze kadar çeşitli isimler ile anılan yapının ilk isminin “Kadri Baba Zaviyesi” olduğu anlaşılmıştır. Tekke; hazire, türbe ve diğer birimler olmak üzere üç ana bölümden oluşmaktadır. Hazire alanında toplam 28 mezar bulunmakta olup bu mezarlara ait 14 başucu taşı, 12 ayakucu taşı ve bir başlık olmak üzere toplam 27 parça mezar taşı görülmektedir. Bunların en erkeni bir dönem tekkeye ismini veren Saka Baba’ya ait M.1766/1767 (H. 1180) tarihli taştır. En geç tarihlisi ise M. 1906/1907 (H. 1324) tarihli Mahmut Efendi’ninkidir. Başucu taşlarından anlaşıldığı kadarıyla mevcut mezar taşlarının 11’i erkek, 3’ü kadın mezar taşıdır. Büyük ölçüde günümüze sağlam bir şekilde ulaşan Türbe kare planlı bir yapıdır. Bugün dört duvarı ayakta olup çatısı yıkılmış, iç ve dış cephesi ile kapısı zarar görmüştür. Yapının eski haline ait görüntülere göre örtü sistemi içten bağdadi sıvalı sekizgen yıldız tavanlı, dıştan alaturka kiremitle örtülü pramidal çatıdır. Türbenin güneybatısında yer alan diğer birimlerin üst kotları tamamen yıkılmış, sadece alt kotta bulunan duvarları kalmıştır. Mevcut veriler ışığında yapılan tespitler sonucunda Kadri Baba Tekkesi’nin hem taşrada yer alması hem de bulunduğu arazinin zorluğu ve darlığı nedeniyle bir avlu etrafında toplanmak yerine dar bir yolun iki yanına sıralı yapılardan oluştuğu söylenebilir. Tüm bu özellikleri ile Kadri Baba Tekkesi, plan, malzeme ve teknik bakımdan Bektaşi Tekkelerinin genel özellikleri yansıtan, boyutları ve konumu itibarıyla da kentin önemli yapılarından birini teşkil etmektedir.
Keywords : Çanakkale, Kilitbahir, Tekke, Bektaşi Tekkeleri, Kadri Baba Tekkesi.