HOCA AHMET YESEVİ GELENEĞİNİN KAZAK HALKININ MANEVİYATINDAKİ ROLÜ VE ÖNEMİ

Authors : Halil Çetin

Pages : 405-420

Doi:10.60163/tkhcbva.1604710

View : 82 | Download : 76

Publication Date : 2025-03-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk kültürünün temel düşünce dünyasında Ahmet Yesevi, eserleri ve düşünceleri ile yaşadığı dönemi ve sonrasını etkilemiş bir şahsiyettir. Ahmet Yesevi, Türk halklarının manevi kaynaklarından birisi olan Türk tasavvuf anlayışının kurucusudur. Yesevi tasavvuf anlayışını, dünya görüşünü ve İslami düşünce yapısını etrafındakilere anlatmış ve aktarmıştır. Yaşadığı dönemdeki toplumlarda Türk halklarının geleneksel dünya görüşünün yanı sıra İslami değerleri de eserlerinde işleyerek Yesevilik anlayışının oluşmasını sağlamıştır. Yesevi, eserlerinde Allah’a inanma ve münacatı, itaat etmeyi ve tasavvufi görüşleri Türk halklarına Türk dilinde ifade etmiştir. Türk halkları, Yesevi’nin hikmetleri ile Arap-Fars maneviyatının etkisinden sıyrılarak geleneksel Türk maneviyatının etkisine girmiştir. Bu da Türk maneviyatının canlanmasına etki etmiştir. Yesevi, Türk halklarında şeriatın kendisine has özellikleriyle imanı sürdürebileceklerini anlatmıştır. Ahmet Yesevi, bu düşünceler doğrultusunda Türk halklarının kendi maneviyat yapılarını değiştirmeden Yesevilik değerlerini ve gelenekleri oluşturmayı başarmıştır. Böylece Türk halklarını manevi değerlerini değiştirmeden kendi değerlerine ve geleneklerini oluşturmuştur. Ahmet Yesevi, yaşadığı toplumu kültürel, dini, ahlaki açıdan mükemmel bir hale dönüştürmek için ve İslamiyet’i anlatmak için yazdığı hikmetlerinde Kazak halkına, İslam dini, adalet, doğruluk, sabır, alçak gönüllülük, çalışma, helal kazanç, tevazu, hoşgörü, dayanışma ve yardımlaşma, paylaşma, eşitlik ve nefsin terbiyesi konuları anlatmaya çalışmıştır. Bu çalışmada, Ahmet Yesevi’nin Kazak halkının manevi dünyasına, toplumsal ahlak kurallarına ve değerlerine katkıları değerlendirilmiştir. Yesevi hikmetlerinin kültürel ve edebî açıdan Kazak halkına yansımaları da incelenmiştir.
Keywords : Türk Kültürü, Kazak Halkı, Manevi Değerler, Hikmetler, Ahmet Yesevi