19. yüzyılda Osmanlı Devleti\\\'ne Esir Düşen Rus Subaylar

Authors : İbrahim Köremezli

Pages : 11-32

Doi:10.52792/tws.1631410

View : 56 | Download : 37

Publication Date : 2025-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti ve Rusya arasındaki savaşların cephe gerisi, askeri, siyasi ve sosyal dönüşümler hakkında önemli ipuçları sunmaktadır. Osmanlı modernleşme çabasının bir sonucu olarak savaş esiri, köle ya da suçlu olarak görülmezken, bu değişimin Müslüman toplum tarafından anlaşılması ve kabul görmesi zaman aldı. Bu yüzden Osmanlı-Rus savaşlarında devletin resmi söylemi ile savaş esirinin maruz kaldığı muamele arasında bazı uyumsuzluklar görüldü. Dahası esirlere insanî muamelede bulunma isteği ile esirlerin kaçmasını ya da stratejik bilgi elde etmesini engelleme zorunluluğu esirlere muamelede mühim bir ikilem oluşturuyordu. Osmanlı yönetimi esirlerin sivil halk ile iletişimini riskli bulurken, sıkı gözetim Rus esirleri daima rahatsız etti. Diğer taraftan savaş esirinin izolasyon ve gözetim şartları belli koşullar altında esnemeye de müsaitti. Avrupalı diplomatik temsilciler, bazı Levanten aileler ve Osmanlı ordusunun gayrimüslim mensupları ile temas esaret hayatını kolaylaştırabilmekteydi. Esirlerin nerede ve nasıl ikamet edecekleri ve gözetimlerinin nasıl olacağı bitmeyen bir tartışma konusu olmakla birlikte İstanbul’a alternatif bir mekân bulunamadı. Bu çalışma Osmanlı-Rus Savaşları literatürünün eksik bir sayfasını oluşturan savaş esaretini konu almaktadır. Çalışma Rus subaylarını merkeze alarak esaret hayatını ele alacak, yüzyıl boyunca savaş esirliğindeki değişim ve devamlılıkları tartışacaktır. Bu tartışma için Nikolay Klement, Aleksandr Rozalion-Soşalskiy, Aleksandr Dyugamel ve Vladimir Klevezal’in bıraktığı hatıratlar Osmanlı arşiv belgeleri ile mukayeseli olarak değerlendirilecektir.
Keywords : Rusya İmparatorluğu, Osmanlı Devleti, Rus Savaş Esiri, Savaş Hukuku, 19. yüzyıl