ŞEHNAME’YE GÖRE TÜRK İMGESİ

Authors : Ahmet KARADENİZ

Pages : 120-152

View : 14 | Download : 6

Publication Date : 2020-12-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Şehname, İran’da milli bir bilinç ve coşku uyandırmak amacıyla “İran’ın milli şairi” olarak kabul edilen Firdevsi tarafından kaleme alınmış bir eserdir. O, bu çalışmayı yaparken İran’ın eski sözlü destanlarını kalemini ustalıkla konuşturarak yazıya dökmüştür. Dışardan gelebilecek bir tehdidin içeride birlik olma bilincini sağlamlaştırdığının farkında olan Firdevsi bu vesile ile Türklere de temas etmiştir. İran’ın bir hükümdarının Turan hükümdarından bahsederken sarf ettiği “ben arı soylu İrec’in o ise büyücü kökenli Tur’un soyundan, bizim aramızda nasıl bir dostluk sağlanabilir ki?” şeklindeki ifadeler bu iki millet arasında sınırları kesin hatlarla belirli bir düşmanlığın olduğunu gösterir. Bu düşmanlık Firdevsi’nin zıtlık ilkesi üzerine kurulan bu eserinde karşı kahraman rolünün Türklere yüklenmesine sebep olmuştur. Şüphesiz ki karşı kahraman rolünün Türklere verilmesi sebepsiz de değildir. İki millet arasındaki ilişkilerin doğası Şehname’nin Türk algısını etkilemiştir. Bu maksatla Firdevsi bazen Türkleri küçümsemiş bazen ise kendilerini daha yüce göstermek maksadıyla düşmanını da yüceltmiştir. Sonuç olarak Türkler hakkında bir imge oluşturabilmiştir. Bu imge dönemin şartlarına hizmet ettiği için elbette tarafsız olduğundan söz edilemez. Ötekileştirilmenin merkezinde yer alan “Türk” genellikle destanın kötü kahramanı rolünü üstlenmiştir. Şehname’de her ne kadar olumsuz bir imgeleme olsa da Türklerin bazı gelenekleri, günlük hayatları, coğrafyaları hatta inançları hakkında başka kaynaklarla da desteklenebilen çok derin ve önemli bilgilerin sunulması eseri kıymete haiz kılar.
Keywords : İmge, Öteki, Türk, Firdevsi, Şehname, İran