Rus İstihbaratçı Mihail Pavloviç Vronçenko’nun “Küçük Asyalı” Türk ve Türkmen Kadınına Dair Değerlendirmeleri

Authors : Ayşen MÜDERRİSOĞLU

Pages : 29-64

View : 14 | Download : 6

Publication Date : 2021-06-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Mihail Pavloviç Vronçenko, Çar I. Nikola’nın talimatı üzerine 1834’te Osmanlı topraklarına gelip Anadolu’ya dört sefer askeri-coğrafi keşif gezisi gerçekleştirmiş bir Rus subayı ve istihbaratçısıdır. Anadolu’da bulunduğu süre boyunca “Küçük Asya’nın” coğrafyası, doğası, tabii kaynakları, ekonomisi, yönetim sistemi, şehirleşmesi, nüfusu gibi konularda veriler elde etmiştir. Bununla birlikte Osmanlı Devleti’nin sosyo-kültürel yapısına dair gözlem ve değerlendirmelerde de bulunmuştur. Rus subayının 1838 insert ignore into journalissuearticles values(I. Cilt); ve 1840 insert ignore into journalissuearticles values(II. Cilt); yıllarında yayımladığı eseri, bir Rus subayının Anadolu üzerine elde ettiği raporları ve görüşleri ihtiva etmesi açısından önemlidir. Rus çarına sunulmak üzere hazırlanan bu raporlar aynı zamanda Anadolu kadınının hak ve özgürlüklerinden gündelik yaşamına, giyim-kuşamından bir takım örf adetlerine kadar pek çok bilgiyi de kapsamaktadır. Birçok Batılının -başta İngiliz ve Fransız olmak üzere- seyahat notlarında ya da raporlarında başkent İstanbul’da yaşayan Osmanlı kadını hakkında detaylı bilgiler bulunurken Vronçenko’nun eseri, özellikle XIX. yüzyılın ilk yarısında Anadolu’daki Türk kadınına dair bilgiye ulaşmamızı sağlayan sınırlı kaynaklardan biridir. Türk kadının toplum içindeki yeri, hakları, giyim-kuşamı gibi konularda görüş ve değerlendirmeler sunarken Türk kadınını, yerleşik ve göçebe yaşam biçimine göre sınıflandırarak “Türk” ve “Türkmen” kadını olarak tanımlamıştır. Çalışmamızda bir Rus askerinin değerlendirmelerine göre XIX. yüzyılın ilk yarısında Anadolu’da yaşayan Türk kadının toplumsal konumu, hak ve özgürlükleri ile çokeşlilik meselesi üzerinden ele alınırken bu tespitlerin ne derece geçerli olduğu da irdelenecektir.
Keywords : Mihail Pavloviç Vronçenko, Rus istihbaratçı, Anadolu, Küçük Asya, Türk ve Türkmen Kadını