MÜSLÜMAN BİR ŞEHRE BAKMAK: BATILI SEYYAHLARIN İSTANBUL`A DAİR İLK İZLENİMLERİ

Authors : Uğur AKBULUT

Pages : 36-62

Doi:10.56252/turktarars.1212562

View : 17 | Download : 6

Publication Date : 2022-12-22

Article Type : Research Paper

Abstract :İstanbul, konumu ve doğal güzellikleriyle tarihin her döneminde ilgi çekici bir şehir olmuştur. Marmara Denizi, İstanbul Boğazı, Haliç, Anadolu kıyıları ve Marmara Denizi’nde yer alan irili ufaklı adalar şehir manzarasıyla mükemmel bir bütünlük oluşturur. Roma İmparatoru Konstantin tarafından Byzantion şehrinin genişletilmesiyle kurulan Konstantinopolis, bir Hristiyan şehri olarak kurulmuş ve başta Ayasofya Kilisesi olmak üzere inşa edilen abidevi yapılar şehrin Hristiyan kimliğine güç katmıştır. Konstantinopolis’in kuruluşuyla ilgili anlatılan çeşitli efsaneler de şehrin dinî karakterine katkı sağlamıştır. 1453 yılında Konstantinopolis’in Türklerin eline geçmesi Hristiyanlar arasında ciddi bir travmaya sebep olmuştur. Fethin hemen ardından sembol yapı Ayasofya Kilisesi camiye dönüştürüldüğü gibi zaman içerisinde inşa edilen camiler ve camilere bitişik minarelerle Müslüman İstanbul ortaya çıkmış ve bu kez şehir Müslüman kimliğine bürünmüştür. Bu çalışmada amaç, Hristiyan Batılıların Müslüman İstanbul’u gördüklerinde hissettikleri duyguyu anlayabilmektir. Bilhassa denizden bakıldığında ilk göze çarpan cami ve minarelerin Hristiyan duygu dünyasında yarattığı tesiri görmek ve daha önemlisi Hristiyan olma bilincinin şehrin güzelliğini idrak ve kabul etmede bir engel teşkil edip etmediğini öğrenebilmektir. Bunun için XVI. yüzyıldan itibaren seyahatname örnekleri seçilmiş ve dört asra yaklaşan bir süre zarfında İstanbul’a ilişkin yaklaşımın süreklilik arz edip etmediği incelenmiştir. Bu inceleme neticesinde bazı seyyahların İstanbul’un güzelliği karşısında hissettikleri duyguları anlatıp geçtiği görülürken büyük bir kısmı ise uzaktan gördükleri güzelliğin yanına yakın plandaki çirkinliği ilave etme ihtiyacı hissetmişlerdir. Böylece okuyucularına, uzaktan bakıldığında mükemmel görünen Osmanlı Devleti’nin aslında içten içe çürüyüp bozulmakta olduğu umudu verilmeye çalışılmıştır.
Keywords : İstanbul, Konstantinopolis, seyahatname, seyyah