TATAR AYDINLARINDAN LEBİB KARAN (1887-1964): HAYATI, FAALİYETLERİ VE FİKİRLERİ

Authors : Can Karamanoğlu

Pages : 217-233

Doi:10.56252/turktarars.1368512

View : 93 | Download : 110

Publication Date : 2023-12-28

Article Type : Research Paper

Abstract :A. Lebib Karan (1887-1964), yetmiş yedi yıllık ömründe birçok önemli olaya şahit olmuş Kazanlı bir muhacir, doktor, şair ve yazardır. Çocukluk yılları Kazan taraflarında geçmiştir. İstanbul’a geldikten sonra Balkan Harbi ve Kurtuluş Savaşı’nda bulunmuştur. Vatanından ayrılmış olsa da Kazan ile olan alakasını muhafaza etmiş, yazılarının büyük bir kısmını Tatar kimliğinin korunmasına hasretmiştir. Karan, Kazan ve Orenburg’daki medrese tahsilinden sonra 1909 yılında eğitimine devam etmek için İstanbul’a gelmiş, burada Mekteb-i Tibbiye’de tahsilini tamamlamış ve doktorluk vazifesine başlamıştır. 1927’de Berlin’e gitmiş ve burada kurulan İdil-Ural İstiklal komitesinin faaliyetlerini desteklemiş, dönüşünde ise Süyümbike Kültür Cemiyeti’ni kurarak bu teşkilatın başkanlığını yapmıştır. Türk Yurdu ve Yaña Milli Yul mecmualarında makaleler yayımlayan Lebib Karan, yaptığı çalışmalar ile Türk-Tatarlara sesini duyurmayı ve hariçte Tatar dilini ve kültürünü yaşatmayı amaçlamış, bu amaçla bazı eserlerini Kazan Tatarcasıyla kaleme almıştır. Onun hayatı hakkında sınırlı sayıda da olsa makaleler kaleme alınmış olsa da fikirleri ve eserlerini ele alan kapsamlı bir çalışma yapılmamıştır. Bu çalışmanın 20. yüzyılın başında Türkiye’ye göç eden Tatar aydınlarının yeni vatanlarında yaşadıkları zorlukların ve beklentilerin anlaşılmasına küçük bir katkı sunacağı ümit edilmektedir.
Keywords : Lebib Karan, İdil Ural, Tatarcılık, Tataristan, Muhaceretteki Tatarlar