CEDİTÇİLİKTEN KOMÜNİZME GİDEN BİR YAŞAM ÖYKÜSÜ: HAMZA HEKİMZÂDE NİYAZİ

Authors : Çağdaş Keçeci

Pages : 91-101

Doi:10.56252/turktarars.1585868

View : 28 | Download : 29

Publication Date : 2024-12-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Hamza Hekimzâde Niyazi, 20. yüzyıl başlarında Türkistan’ın modernleşme sürecine önemli katkılarda bulunan bir aydın olarak öne çıkar. Geleneksel medrese eğitimiyle başladığı öğrenim hayatında, kısa sürede Ceditçilik akımının etkisine girerek halkın eğitim yoluyla aydınlanmasını sağlama amacına yönelmiştir. 1905 Rus-Japon Savaşı sonrasında toplumsal sorunlara duyarlılığı artan Niyazi, halkı bilgilendirme ve bilinçlendirme amacıyla şiirler ve yazılar kaleme almıştır. 1910’da Hokand’da yoksul çocuklar için bir okul açmış, yetişkinler için akşam kursları düzenlemiştir. Ancak bu girişimler, dönemin geleneksel toplumsal yapısının direnç gösterdiği alanlar haline gelmiş; çalışmalar, mevcut değerleri koruma çabaları doğrultusunda uygulanan sınırlamalarla karşılaşmıştır. Buna rağmen Niyazi, halkı eğitme ve toplumsal gelişimi destekleme misyonundan vazgeçmeyerek yeni yollar arayışını sürdürmüştür. 1917 Ekim Devrimi’nin ardından ise eğitim ve kültürel çalışmalarını genişleterek okuma-yazma kursları açmış, tiyatro toplulukları kurmuş ve sanatı halkın bilinçlenmesi için bir araç olarak kullanmıştır. Kadınların toplumsal yaşama katılımını destekleyen projelere de öncülük eden Niyazi, Türkistan’ın modernleşme sürecindeki toplumsal gelişmelere örnek teşkil etmektedir. Çabaları, halkın eğitim ve kültürel seviyesini yükseltmeye yönelik kalıcı bir miras bırakmıştır.
Keywords : Hamza Hekimzâde, Türkistan, Ceditçilik, Eğitim, Toplumsal Aydınlanma.