AMACIN İFA DIŞI YOLDAN GERÇEKLEŞMESİ VE AMACIN ORTADAN KALKMASI

Authors : Semin ÇEĞİNDİR

Pages : 185-202

View : 24 | Download : 15

Publication Date : 2020-10-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Amacın ifa dışı yoldan gerçekleşmesi ve amacın ortadan kalkması kavramlarındaki ‘amaç’ ile kast edilen, sözleşmenin objektif amacıdır. Amacın ifa dışı yoldan gerçekleşmesinde, alacaklı, borçlunun edimi dışında bir yolla tatmin edilmiş olmaktadır. Amacın ortadan kalkması halinde ise, ifa konusu edim ortadan kalktığından, alacaklının tatmin edilmesi de artık imkansız bir hal almaktadır. Amacın gerçekleşmesinin ve ortadan kalkmasının hukuki niteliğine ilişkin iki farklı görüş bulunmaktadır. Hakim olan görüş, amacın gerçekleştiği ve ortadan kalktığı durumların alacaklı temerrüdü değil, objektif imkansızlık teşkil ettiğidir. Bununla birlikte, konuya ilişkin temel problem, imkansızlığın meydana gelmesinden sonra karşı edim hasarına kimin katlanacağına yöneliktir. Neticede, imkansızlığın meydana gelmesinde ne borçlunun ne de alacaklının bir kusuru bulunmaktadır. Türk Borçlar Kanunu’nda ifa imkansızlığına yönelik hüküm, sorunu çözmede yetersiz kalmaktadır. Bu sebeple, öğretide, adına riski dağıtmaya yönelik çeşitli fikirler ortaya atılmıştır. Borçlunun etki alanında gerçekleşen imkansızlıkta TBK m. 136 hükmü sorunu çözmek adına yeterlidir. Fakat alacaklının etki alanında gerçekleşen imkansızlık için TBK m. 136 hükmünde örtülü boşluk olduğu kabul edilmelidir. Bu durumda alacaklı, en azından, borçlunun ifayı gerçekleştirmek adına yaptığı masrafları karşılamalıdır. Hakim, dürüstlük kuralı çerçevesinde karar vererek menfaat dengesini sağlamalıdır.
Keywords : Amacın gerçekleşmesi, amacın ortadan kalkması, objektif imkânsızlık, sonraki imkânsızlık, amacın boşa çıkması