Tanzimat`tan Cumhuriyet`e İlmihal Literatürü (1839-1922)

Authors : Osman GÜMAN

Pages : 167-211

View : 17 | Download : 9

Publication Date : 2017-05-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu yazı, Tanzimat Fermanı’nın ilanından Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna  kadar olan yaklaşık seksen yıllık süreçte telif edilen ilmihallerin serencamına dairdir.  İlmihaller, öğrenci ilmihalleri, halk ilmihalleri ve dar kapsamlı ilmihaller  olmak üzere üç kategoride değerlendirilmiş ve özellikle I. Meşrutiyet dönemi sonrasında  ders kitabı olarak hazırlanan ilmihallerin sayısında dikkate değer bir artış  gözlenmiştir. Tespit edebildiğimiz yaklaşık 200 ilmihal arasında nitelikli eserler  bulunmakla birlikte, kahir ekseriyeti birbirinin tekrarı olup ders kitabı olmaya  elverişli değildir. Okul ilmihallerindeki niceliksel şişmenin başlıca sebepleri: Avrupa  tarzı mekteplerin açılması dolayısıyla ders kitaplarına duyulan ihtiyaç, yazılan  ilmihallerin içerik bakımından yetersizliği ve nitelikli kitaplar yazma arayışı, müfredat  değişiklikleri ve ders kitabı sektöründen pay alma düşüncesidir. Gerek ders  kitapları ve yazarlar ve gerek eğitimciler açısından bu döneme tam anlamıyla bir  kaos hakimdir. Bu sebeple özellikle II. Meşrutiyet sonrasında neşredilen gazete ve  dergilerde dönemin Maarif bakanları ağır eleştirilere muhatap olmuştur.
Keywords : tanzimat, cumhuriyet, ilmihal