Aydınlanma, Hristiyanlık ve Deizm

Authors : Mümin KÖKTAŞ

Pages : 143-158

Doi:10.18037/ausbd.415672

View : 21 | Download : 29

Publication Date : 2017-03-15

Article Type : Research Paper

Abstract :  Batı düşünce ve siyaset tarihinde Aydınlanma ve din arasındaki ilişkinin niteliği konusu sosyal bilimler içinde önemli bir tartışma alanıdır. Sosyal bilimler alanında bu ilişki çoğunlukla bir karşıtlık üzerinden incelenmiştir. Buna göre Aydınlanma veya daha genel bir ifadeyle modernite din karşıtı bir siyaset ve felsefedir. Hatta Aydınlanmanın din açısından genel karakteristiğinin deizm ve ateizm olduğu yönünde bir fikir oluşmuştur. Bu makalede Aydınlanma düşüncesi ve hareketine yönelik böyle bir okumanın tek ve zorunlu okuma olamayacağı ileri sürülmektedir. Aydınlanma ve din arasındaki ilişki basitçe bir karşıtlık veya düşmanlık kategorisine indirgenemez. 18. Yüzyıl Batı siyasi ve toplumsal tarihine baktığımızda etkili ve anlamlı bir deizm ve atezim hareketinin varlığından söz etmek imkansızdır. Hatta aksine 18. Yüzyılda Hristiyanlık Batı toplumları içerisinde önemini muhafaza etmiştir. Bu dönemde din kamusal alan içerisinde varlığını sürdürmüştür. Elbette 18. Yüzyıl Hristiyanlığı, Reformasyon sonrası gelişmeler nedeniyle Ortaçağ’daki durumundan farklılıklar göstermiştir. Protestan Hristiyanlık düşüncesi Batı tarihinin tüm yönlerini etkilemekle birlikte, bu hareketin etkisiyle Katolik dünyası içerisinde de farklılıklar oluşmaya başlamıştır. Tüm bu farklı dini hareketler 18. Yüzyıl Batı toplumlarında Hristiyanlığın çeşitlenmesine yol açmıştır. Bu nedenle, Aydınlanma düşüncesinin, din konusunu siyasi ve felsefi düşünceden dışladığı önermesi yeniden incelenmeye muhtaçtır. 
Keywords : Aydınlanma, 18 Yüzyıl, Modernite, Din, Hristiyanlık