Türkiye’deki sosyal, ekonomik kültürel ve sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksi (SEGE) verilerinin sıralı en küçük kareler yöntemi ile analiz edilmesi

Authors : Fatma Bünyan Ünel

Pages : 47-58

Doi:10.56130/tucbis.1476450

View : 49 | Download : 110

Publication Date : 2024-06-05

Article Type : Research Paper

Abstract :Ülkelerin gelişmişlik düzeylerinin ölçülmesi için birçok endeks üretilmektedir. Türkiye’de de illerin gelişmişlik düzeyleri Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi (SEGE) ile ölçülmüştür. Bu çalışmanın amacı, 2017 yılında üretilen SEGE değerleri ile sosyal, ekonomik, kültürel verilerin ilişkisini sıralı en küçük kareler (OLS) yönteminden yararlanarak araştırmaktır. SEGE ilişkisinin konumsal açıdan bağlantıları sunularak literatüre katkı sağlamaktadır. Sosyal, ekonomik, kültürel başlıklara ait: SEGE değeri, konut fiyat endeksi (KFE), konut satış sayısı, okuma yazma bilen ve bilmeyen, doğum, ölüm, boşanma, intihar, yoksulluk riski, kütüphane, müze, tiyatro ve sinema ziyaretçi sayıları şeklinde toplam 14 kriter ele alınmıştır. Verilerin orijinal halleri matris formatında düzenlenerek nüfusa ve alana dayalı işlemler gerçekleştirilmiştir. Analize hazır hale getirilen verilere Sıralı En Küçük Kareler Yöntemi uygulanmıştır. OLS analizde SEGE değeri bağımlı değişken olarak alınmış ve VIF değeri >7.5 olan okuma bilen ile boşanma yoğunluğu çıkartılarak geriye kalan kriterler analize dâhil edilmiştir. Analiz sonucunda R2 (0.9176) ve düzeltilmiş R2 (0.9045) değerleri, yüksek anlamlılık derecesinde modeli açıkladığı tespit edilmiştir. Coğrafi Bilgi Sistemleri aracılığıyla analizin standart sapması, tahmin ve kalıntı değerlerinin haritaları elde edilerek görselleştirilmiştir. Gerçek değer ve tahmin değer arasındaki fark olarak tanımlanan kalıntı değerleri; mutlak anlamda sırasıyla Ankara (1.1215), Yalova (-0.7568), Yozgat (-0.6570), Karabük (0.5025) ve Çanakkale (-0.4829) illerinde yüksek çıkmıştır. 14 İlde ise çok az (-0.07-0.04) kalıntı değerleri gözlenmiştir.
Keywords : Sosyo Ekonomik Gelişmişlik Endeksi SEGE, Konut Fiyat Endeksi KFE, Coğrafi Bilgi Sistemi CBS, Sıralı En Küçük Kareler